Μία στατιστική ανασκόπηση της Euroleague 2021-22

Ενώ βρισκόμαστε στα βάθη της offseason και η πλειονότητα του μπασκετικού κοινού  δροσίζεται από τις μεταγραφές της ομάδας του (ή ζορίζεται βλέποντας τις μεταγραφές των άλλων), εμείς αποφασίσαμε να κάνουμε ένα στατιστικό review της κανονικής περιόδου της Euroleague 2021-22 που ίσως να βοηθήσει λίγο περισσότερο στην κατανόηση του παιχνιδιού αλλά και στην ερμηνεία των μεταγραφικών κινήσεων.

Η επιρροή των δύο πλευρών του παρκέ στην πορεία μιας ομάδας

Ξεκινάμε με ένα θέμα που είχαμε ξαναδεί στη μέση της σεζόν, τη συμβολή της άμυνας και της επίθεσης στις νίκες. Χρησιμοποιώντας το στατιστικό εργαλείο της γραμμικής παλινδρόμησης παρατηρήσαμε πως μέχρι τα μισά της περιόδου, το DefRTG είχε μία μικρή υπεροχή της τάξης του 3.92% έναντι του OffRTG στη διαμόρφωση του ποσοστού νικών των ομάδων. Εξετάζοντας πλέον το σύνολο της φετινής σεζόν διαπιστώνουμε πως αυτή η διαφορά αυξήθηκε θεαματικά στο 28.1%. Στην παρακάτω εικόνα φαίνονται πλέον αναλυτικά για τις τελευταίες έξι σεζόν οι συμμετοχές των Off/DefRTG στο Win% (η στήλη intercept μπορεί να αγνοηθεί για λόγους απλότητας).

To παρακάτω γράφημα δείχνει αναλυτικά για κάθε ομάδα την «πρόβλεψη» του ποσοστού νικών της (win%) βάση της εξίσωσης

 Regression Win%= 1.133 + 0.020×OffRTG – 0.026×DefRTG

με μία κόκκινη μπάρα έναντι του πραγματικού win% (μπλέ).

Όπως μπορεί να παρατηρήσει κάποιος, όλες οι ομάδες βρίσκονται ανάμεσα στο ±8% αυτής της εξίσωσης πλην των Zenit και Armani που φαίνεται να υποεκτιμώνται κατά ~10%.  Συγκρίνοντας με το αντίστοιχο γράφημα του πρώτου γύρου παρατηρούμε πως η μόνη ομάδα που συνεχίζει να υπερεκτιμά σημαντικά το αντίστοιχο μοντέλο είναι η Fener, αν και πλέον βρίσκεται στο -7.1% (από το -12% στα μισά της σεζόν). Από τα παραπάνω προκύπτει πως η άμυνα έπαιξε τον σημαντικότερο ρόλο και φέτος στο συνολικό ποσοστό νικών, αλλά:

1. Η άμυνα δεν είναι πανάκεια από μόνη της, βλ. Fener
2. Το ποσοστό νικών δεν δίνει από μόνο του κούπες, βλ. Εφές με ~50%

Τέλος, η ενίσχυση της σημασίας της άμυνας στον δεύτερο γύρο μπορεί να οφείλεται στο ότι οι ομάδες φαίνεται σαν να «διαβάζουν» καλύτερα τους αντιπάλους, να αυξάνουν όλο και περισσότερο το επίπεδο αμυντικής έντασης (σφίγγουν τα γάλατα που λένε και στο χωριό μου), και να βαραίνει η μπάλα λίγο περισσότερο (ζητώ ταπεινά συγγνώμη για τα τρία κλισέ σε μία πρόταση αλλά ας όψονται οι αριθμοί).

Η συμβολή των στατιστικών δεικτών στο αποτέλεσμα ενός αγώνα

Κάθε αγώνας περιγράφεται από ένα πλήθος στατιστικών δεικτών. Μία απορία που μπορεί να έχουν αρκετοί είναι το πόσο επηρεάζουν τελικά το αποτέλεσμα αυτοί οι δείκτες. Αυτή η ενότητα διερευνά την επιρροή των στατιστικών δεικτών στη διαμόρφωση του αποτελέσματος ενός αγώνα (NetRTG), αξιοποιώντας ξανά το στατιστικό εργαλείο της γραμμικής παλινδρόμησης. Για να έχουμε ένα απολύτως ισορροπημένο δείγμα εξετάσαμε όλους τους αγώνες της κανονικής διάρκειας της Euroleague αφαιρώντας τους αγώνες των Ρωσικών ομάδων (παρά το γεγονός πως και με τους Ρώσους δεν άλλαξε κάτι θεαματικά). Στον παρακάτω πίνακα φαίνονται για τον κάθε γηπεδούχο και φιλοξενούμενο οι δείκτες που είχαν στατιστική σημασία στη διαμόρφωση του αποτελέσματος και ένας συντελεστής για τον καθένα που θα εξηγήσουμε παρακάτω.

Με λίγα λόγια, υπάρχει μία εξίσωση που μπορεί να μας «προβλέψει» το NetRTG ενός οποιουδήποτε αγώνα της φετινής Euroleague κατά 94% χρησιμοποιώντας μόνο αυτούς τους στατιστικούς δείκτες. Αυτή η «μαγική» εξίσωση είναι της μορφής:

όπου στα σουτ δίνουμε τα ποσοστά ευστοχίας %, ενώ στους υπόλοιπους δείκτες δίνουμε την αναλογία σε 100 κατοχές. (Σημείωση: για λόγους απλότητας δώσαμε μόνο δύο δεκαδικά ψηφία για κάθε συντελεστή – όποιος επιθυμεί τα λεπτομερή στοιχεία μπορεί να τα ζητήσει).

Αυτή η μέθοδος μας επιτρέπει να δούμε ποια στατιστικά στοιχεία επηρεάζουν πραγματικά έναν αγώνα, να συγκρίνουμε τη σημασία του καθενός καθώς και την απουσία άλλων. Πριν ξεκινήσουμε αυτή τη συζήτηση, κρίνεται σκόπιμο να τονίσουμε πως είναι αδόκιμη η ποσοτική σύγκριση στατιστικών συντελεστών γηπεδούχου με φιλοξενούμενο, καθώς το μοντέλο είναι γραμμικό και η ύπαρξη της σταθεράς δείχνει ήδη μία «εύνοια» προς το γηπεδούχο που οι συντελεστές προσπαθούν να ισοσκελίσουν. Μπορούμε όμως να μελετήσουμε τους συντελεστές κάθετα, συγκρίνοντας μόνο την ίδια ομάδα, βγάζοντας χρήσιμα συμπεράσματα.

Ξεκινώντας με τους τα ποσοστά ευστοχίας, διαπιστώνουμε πως τα δίποντα και τα τρίποντα έχουν παρόμοιους συντελεστές, πράγμα που σημαίνει πως στο παιχνίδι και τα δύο είδη σουτ έχουν σχεδόν την ίδια σημασία. Για το κάνουμε ακόμα πιο ξεκάθαρο, μία αύξηση κατά 10% του ποσοστού ευστοχίας μίας ομάδας σε ένα από τα δύο είδη σουτ, βοηθά σχεδόν το ίδιο στην κατάκτηση της νίκης. Αντίστοιχα, μία μείωση στο ποσοστό διπόντων ή τριπόντων μπορεί να ισοσκελιστεί από μία αντίστοιχη αύξηση στο ποσοστό της άλλης κατηγορίας. Επειδή όμως στην πράξη τα δύο είδη σουτ συνδέονται μεταξύ τους και με το είδος της άμυνας που αντιμετωπίζουν, καταλαβαίνουμε πόσο δύσκολο είναι να καταφέρεις να κερδίσεις ένα παιχνίδι έχοντας πολύ χαμηλά ποσοστά σε ένα από τα δύο είδη σουτ (γκουχ γκουχ, πχ με 15.8% στο 3π). Τέλος, το ποσοστό στις βολές έχει τον πιο αδύναμο συντελεστή από όλους τους στατιστικούς δείκτες.

Εξετάζοντας τα ριμπάουντ, βλέπουμε πως τα επιθετικά ριμπάουντ υπερτερούν κατά ~10% των αμυντικών (σε αναγωγή ανά 100 κατοχές). Είναι αξιοσημείωτο πως παρά το γεγονός ότι ο αριθμός των διαθέσιμων ριμπάουντ συνδέεται με τα ποσοστά ευστοχίας στα σουτ, τα ριμπάουντ από μόνα τους συμβάλουν σημαντικά στην κατάκτηση της νίκης με μία ελαφριά αλλά ξεκάθαρη υπεροχή των επιθετικών έναντι των αμυντικών. Αυτή η μικρή υπεροχή υποδεικνύει την ιδιαίτερη σημασία της «δεύτερης ευκαιρίας» που προσφέρει το επιθετικό ριμπάουντ για μία νέα προσπάθεια επίθεσης, έναντι της κλασικής επίθεσης 24″ που προσφέρει το αμυντικό ριμπάουντ. Πιθανές ερμηνείες μπορούν να είναι η κούραση (σωματικά και πνευματικά) της αμυνόμενης ομάδας που πρέπει να συνεχίζει την αμυντική προσπάθεια αλλά και η πιθανή αμυντική ανισορροπία που έχει ήδη δημιουργηθεί με το επιθετικό ριμπάουντ να δρα καταλυτικά σε κάποιες περιπτώσεις δεύτερων επιθέσεων (πχ put back, ελεύθερο σουτ κ.α.).

Πάμε τώρα στις ασίστ, που αποτελεί τον «καβγά» μας με τον Navaho. Η στατιστική αποφαίνεται ξεκάθαρα πως είναι σημαντικός δείκτης αλλά μόνο για τον γηπεδούχο. Σε αυτό το σημείο αξίζει να σημειώσουμε πως στην πορεία της διοργάνωσης ο συντελεστής και η στατιστική σημαντικότητα των ασίστ του γηπεδούχου μειωνόταν σταθερά, αλλά σε καμία περίπτωση δεν βγήκε εκτός σημαντικότητας (για τους ειδικούς, κατέληξε με p<0.02). Εδώ τίθενται δύο βασικά ερωτήματα: «Γιατί μόνο για τον γηπεδούχο και γιατί μειωνόταν όσο προχωρούσε η σεζόν;». Μία ερμηνεία του πρώτου ερωτήματος μπορεί να είναι πως η «αόρατη δύναμη της έδρας»  που απολαμβάνει ο γηπεδούχος να έχει να κάνει με το πόσο προσπαθεί να επιβάλει το ομαδικό παιχνίδι του, κάτι το οποίο ο φιλοξενούμενος πιθανότατα προσπαθεί να χαλάσει. Είναι επίσης ο μόνος δείκτης που εμφανίζεται μόνο στη γηπεδούχο και όχι στην φιλοξενούμενη και το πιο ξεκάθαρο στοιχείο που μας δείχνει την «έδρα».  Τώρα, οι απαντήσεις στο «γιατί μειώνεται η σημασία του όσο προχωρά η σεζόν» πιθανότατα να οφείλεται στο πόσο διαβάζουν και αντιμετωπίζουν επιτυχημένα οι ομάδες το παιχνίδι των άλλων αλλά και να συνδέεται με το ότι οι προπονητές προτιμούν το iso όταν ζορίζουν τα πράγματα (εδώ θυμάμαι τον εφιάλτη «six seconds Micic, six seconds», αντί για στήσιμο κάποιου σούπερ ντούπερ play αλά Σάρας στον περσινό τελικό).

Επόμενο στοιχείο που εμφανίζεται είναι τα συνολικά φάουλ, χωρίς να υπάρχει κάποια αξιοσημείωτη διαφοροποίηση μεταξύ αμυντικών/επιθετικών. Φυσικά κάθε φάουλ που κάνει μία ομάδα μετρά αρνητικά στην κατάκτηση της νίκης, αλλά οι τόσο χαμηλοί συντελεστές ίσα που ορίζουν τη φράση «διαχείριση των φάουλ» (κι άλλο κλισέ).

Τέλος, τα λάθη αποτελούν τον σημαντικότερο στατιστικό δείκτη με πολύ ισχυρούς συντελεστές  για τον γηπεδούχο και φιλοξενούμενο. Μία παρακινδυνευμένη συσχέτιση των συντελεστών δείχνει πως κάθε λάθος του γηπεδούχου ισοδυναμεί με 2.5 αμυντικά ριμπάουντ του, ενώ αντίστοιχα στον φιλοξενούμενο η αντίστοιχη αναλογία είναι περίπου στο 1.7. Αυτή την αναλογία, θα ήταν αρκετά ενδιαφέρον να τη συσχετίσουμε με αυτά που είπαμε προηγουμένως για τη σημαντικότητα των ασίστ για το γηπεδούχο και την επιβολή του παιχνιδιού του, αλλά ήδη το κείμενο είναι αρκετά μεγάλο (και δεν θέλω να διώξω όποιον έφτασε ως εδώ) οπότε το αφήνω στην κρίση του αναγνώστη.

Εδώ θα ξεκινούσα τον επίλογο, αλλά κάποιοι θα φώναζαν «Τι λες ρε χασάπη; Που είναι τα μπλοκ; Τα κλεψίματα;». Εγώ δεν τα ξέχασα, απλά απ’ ότι φαίνεται τόσο τα μπλοκ όσο και τα κλεψίματα δεν είναι στατιστικά σημαντικοί δείκτες. Μία έρευνα στις ομάδες της περσινής σεζόν που ήταν πολύ δυνατές στα κλεψίματα και τα κοψίματα θα σας αποκάλυπτε πως αρκετές από τις κορυφαίες σε αυτές τις κατηγορίες έμειναν εκτός οκτάδας. Ένας λόγος για αυτό ίσως να είναι η αφέλεια να κυνηγήσεις υπερβολικά το κλέψιμο ή το μπλοκ που σε αφήνει εκτεθειμένο αν αυτό δεν γίνει (φαινόμενο που θα βάφτιζα «πρώιμος Μακίσσικ», ή «ευχαριστούμε Άντζουσιτς γιατί αντί για highlight θα λέγαμε για έγκλημα του Γουόκαπ»). Μήπως εδώ κρύβεται και ο λόγος που η διοργάνωση φαίνεται να εγκατέλειψε τους rim protectors για χάρη των δεινοσαύρων; Ή να είναι αυτό το στατιστικό ένα απότοκο της έλλειψης ελίτ rim protectors; Στο τέλος όμως τίθεται το εξής απλό ερώτημα:

«Τι έχει σημασία; Να κάνεις κάποια μπλοκ ή κάποια κλεψίματα, ή να τρομοκρατήσεις τον αντίπαλο ότι θα του τα κάνεις;»

Κλείνοντας, θα ήθελα να τονίσω πως τα παραπάνω στατιστικά μοντέλα εμφανίζουν πολύ ισχυρά στοιχεία επιβεβαίωσης (R² = 89% για το Win% και 94% για το NetRTG), γεγονός που τα καθιστά πολύ έγκυρα στατιστικά. Η ερμηνεία και τα συμπεράσματα όμως που εξάγονται από αυτά είναι υποκειμενικά και προσπάθησα να είμαι όσο το δυνατόν πιο μετρημένος σε αυτή τη διαδικασία για να αποφύγω αυθαιρεσίες και υπερβολές. Επίσης, προσπάθησα σκόπιμα να τα παρουσιάσω όσο πιο απλά μπορούσα (αν και δεν ξέρω πόσο τα κατάφερα) αλλά θα χαρώ πολύ να συζητήσουμε τυχόν απορίες, παρατηρήσεις, ή διαφορετικές ερμηνείες.

Καλό υπόλοιπο καλοκαίριου!!!

Υγ: Αν απορείτε που κολλάνε οι μεταγραφές, δείτε την έφεση στα επιθετικά ριμπάουντ των Μιλου και Μπολομπόι. Μάλλον δεν πήγαν οι Αφοί να  φορτώσουν με το ζόρι τον Μιλού  στον κόουτς ;-). Ή  γιατί η ομάδα επέμεινε στην απόκτηση ενός αυτόφωτου γκαρντ (Canaan) σε σχέση με κάποιο πολύ καλό ετερόφωτο (δε λέμε ονόματα για να μην παρεξηγηθούν οι πράσινοι φίλοι μας).