Το πρώτο αίμα

Η καραντίνα μας έδωσε την αφορμή να σκεφτούμε και να γράψουμε διάφορα. Μιλήσαμε με φίλους, διαβάσαμε όσα βιβλία δεν είχαμε τελειώσει (μερικοί παραγγείλαμε και αρκετά νέα), κάναμε όλα τα μαστορέματα στο σπίτι που δεν είχαμε το χρόνο (και καλά) νωρίτερα. Και στο τέλος καταλήξαμε να χαζεύουμε μπροστά σε μια οθόνη το αγαπημένο μας παιχνίδι. Βλέπετε το χούι του ανθρώπου δεν φεύγει έτσι εύκολα και εμείς δεν μπορούσαμε να σταματήσουμε να βλέπουμε και να μιλάμε για μπάσκετ. Στην αρχή εν είδει ψυχοθεραπείας, στην συνέχεια γιατί βρήκαμε κάτι να περνάει – χωρίς στενάχωρες σκέψεις – η ώρα μας. Στενάχωρες είπα εεε.. ναι, αφότου είδαμε το b2b μερικές φορές αρχίσαμε να βλέπουμε και παλαιότερους αγώνες. Ακόμα και κάποιους που επιμελώς θέλαμε να ξεχάσουμε…

Kαι εκεί ήρθε η ιδέα για να μιλήσουμε για τους μεγάλους ευρωπαϊκούς αγώνες που έδωσε ο Ολυμπιακός από την αναγέννηση του έως και σήμερα. Η αποστολή ανετέθη στο RPG Analytics Team δηλαδή τους (Navaho, Spanoularos και Terrencenesquik) που θα μας γυρίσουν πίσω στο χρόνο και θα μας μιλήσουν για αυτές τις μεγάλες βραδιές – νύκτες ατέλειωτης μπασκετικής χαράς είτε και λύπης. Και όλα ξεκίνησαν πριν από 26 χρόνια στην αρχαία γη των Φιλισταίων και ήταν 21η Απριλίου του 1994..

∼o∼

Κανένας πολεμιστής στους μύθους δεν ξεκίνησε το δρόμο του προς τη δόξα χωρίς πρώτα να μην έχει μια μεγάλη ήττα..

Έτσι λοιπόν και ο Ολυμπιακός, για να φτάσει να θεωρείται μια από τις μεγάλες Ευρωπαϊκές ομάδες και να γράψει τις χρυσές σελίδες που όλοι σήμερα γνωρίζουμε, έπρεπε να ζήσει το πρώτο δράμα, αυτό που τον σημάδεψε και τον χαρακτήρισε. Το πως τον χαρακτήρισε το ξέρει καλύτερα ο Figure8, το “σκηνοθέτησε” και το παρουσίασε <ΕΔΩ> και είναι βέβαιο, ότι ο πόνος της ανάμνησης είναι ιδιαίτερος για τον από τότε “μπασκετόγαυρο” που είχε κάνει κυριολεκτικά απόβαση στο Τελ Αβίβ. (Αν ήσουν εκεί ξέρεις..)

Ταξιδεύουμε λοιπόν 26 χρόνια πίσω, στο Τελ Αβίβ και ρίχνουμε μια ματιά στη πρώτη χαμένη ευκαιρία του Ολυμπιακού να πατήσει την κορυφή του Ευρωπαϊκού μπάσκετ, για να προσπαθήσουμε να ρίξουμε και εμείς μια ματιά στο “μαύρο κουτί” εκείνου του Ερυθρόλευκου μαρτυρίου.

Χαμένη ευκαιρία μπορεί να χαρακτηριστεί επειδή το σύνολο του coach Ιωαννίδη πήγε στο τελικό και όχι διότι, εσφαλμένα ακόμα και τόσα χρόνια μετά, είχε θεωρηθεί φαβορί σε εκείνη την αναμέτρηση με την Badalona. Για όσους δεν το θυμόνται ή δεν γνωρίζουν, οι Καταλανοί 2 χρόνια πριν είχαν χάσει το τρόπαιο στην Πόλη μετά από το τρίποντο – προσευχή του Σάλε. Είχαν στο ρόστερ τους τους παίχτες με πολλές εικόνες από το ανώτατο Ευρωπαϊκό επίπεδο και αρκετή ποιότητα. Ο δήμιος του Ολυμπιακού, Corney Thompson είχε 10 χρόνια εμπειρίας 2 χρόνια στο ΝΒΑ και 6 με την Varese. Ο Ferran Martinez είχε ήδη 2 συμμετοχές σε Final 4, όπως και ο Villacamba που ήταν ο κορυφαίος Ισπανός παίχτης της εποχής.

Το κυριότερο όμως ήταν πως η Badalona είχε την εμπειρία μια τέτοιας απαιτητικής διοργάνωσης και ήξερε πως να τη διαχειριστεί. Αντίθετα ο Ολυμπιακός, πέρα από την κρυάδα του πρωτάρη, έπρεπε να διαχειριστεί και τον τίτλο του φαβορί αλλά και το “αιώνιο” ντέρμπι του ημιτελικού που τότε, όπως και τώρα, είχε αναχθεί σε μητέρα όλων των μαχών.

Καλά όλα αυτά, όμως πάμε να δούμε τι έγινε και αγωνιστικά και πως τελικά επιβεβαιώθηκε η ρήση του coach Obradovic στη συνέντευξη τύπου πριν το μεγάλο τελικό που είπε :

ΞΕΡΟΥΜΕ ΤΑ ΑΔΥΝΑΜΑ ΣΗΜΕΙΑ ΤΟΥ ΟΛΥΜΠΙΑΚΟΥ ΚΑΙ ΘΑ ΤΑ ΕΚΜΕΤΑΛΛΕΥΤΟΥΜΕ

Δεν χρειάζεται κάποιος να είναι προπονητής στο κορυφαίο επίπεδο για να καταλάβει πως η, γεμάτη ταλέντο και ύψος, frontline του Ολυμπιακού με Tarpley, Φασούλα, Tarlac συν το μέγεθος του Paspalj για SF – είχε πρόβλημα όταν έπρεπε να βγει μακριά από το καλάθι. Επίσης ήταν εύκολο να καταλάβεις ότι όλο το βάρος θα έπεφτε στους ψηλούς, αφού η περιφέρεια των Ερυθρόλευκων στερούνταν λύσεων και εμπειρίας. Ο Tomic και ο Σιγάλας έπαιζαν με πάθος, ήταν αυτοί που σε μεγάλο βαθμό καθόριζαν την ένταση της άμυνας του Ολυμπιακού αλλά έπαιρναν ελάχιστες προσπάθειες, κάτι που τελικά έπαιξε ρόλο στην οικονομία του τελικού.

Δύο μέρες πριν, στον ημιτελικό εμφύλιο, ο Παναθηναϊκός είχε μείνει στο παιχνίδι χάρη στον Volcov και το μυθικό ματς που έκανε χτυπώντας στα πόδια τόσο τον Tarpley όσο και τον Φασούλα. Μάλιστα ο coach Πολίτης μετά το 15-0 σερί του Ολυμπιακού στις αρχές του 2ου ημιχρόνου και με τον Vrankovic φορτωμένο με φάουλ, δεν δίστασε να τοποθετήσει τον Ουκρανό στη θέση “5”, αλλαγή που τον έβαλε ξανά στο παιχνίδι.

Αυτή είναι μια από τις λεπτομέρειες που στιγμάτισαν και τον τελικό και δεν άφησε ανεκμετάλλευτη ο Zelico.

Ήταν ηλίου φαεινότερο ότι ο coach Ιωαννίδης θα προσπαθούσε να εκμεταλλευτεί την υπεροπλία του στο ζωγραφιστό και γιατί πίστευε ότι παίρνει μικρότερο ρίσκο αλλά και διότι θεωρούσε ότι θα έλεγχε καλύτερα το ρυθμό και δε θα επέτρεπε στους Ισπανούς να τρέξουν. Στο πλαίσιο αυτό ήθελε να πάρει όσο λιγότερα ρίσκα από την περιφέρεια. Μια άλλη παράμετρος που έπαιξε ρόλο σε αυτήν την επιλογή, ήταν η διαφορά μεγέθους ανάμεσα σε Paspalj και Smith. Ο Σέρβος ήταν περίπου 2.07μ και ο Αμερικανός αντίπαλός του κάτω από 2 μέτρα. Έτσι λοιπόν όλο το επιθετικό πλάνο του Ολυμπιακού ήταν να δώσει μπάλες στον Paspalj και αυτός να ποστάρει τον κοντύτερο αντίπαλό του.

Μάλιστα για να βρεθούν περισσότεροι χώροι κοντά στον καλάθι για τον σταρ των Πειραιωτών, ο Ιωαννίδης τράβηξε τον Tarpley στους “αγκώνες”, στο ύψος των βολών για να έχει μια ακόμα απειλή από τα 5 μέτρα.

Από την άλλη ο coach Obradovic, ξέροντας τι να περιμένει, φρόντισε να κλείσει την άμυνα του μέσα στη ρακέτα και να ρισκάρει και με το σουτ των Tomic και Σιγάλα. Ο Smith έπαιζε “άρνηση” τον Zarko για να του απαγορεύσει να πάρει την μπάλα με πρόσωπο πριν την εισαγωγική πάσα και δεν του άφηνε χώρο να επιτεθεί κατά μέτωπο.

Μπορεί ο Αμερικανός να έκανε καλή δουλειά αλλά είχε και βοήθειες στην αντιμετώπιση του Zarko. Αρχικά όταν ο Μαυροβούνιος έπαιρνε την μπάλα χαμηλά στο post ο πλησιέστερος ψηλός ήταν έτοιμος για βοήθεια, ενώ όταν προσπαθούσε να ντριμπλάρει ένας από τους παίχτες που είχαν αναλάβει το μαρκάρισμα των Tomic και Σιγάλα τον ενοχλούσε.

H Badalona ουσιαστικά όλο το βράδυ το μόνο που είχε να κάνει ήταν να κλείσει και να φθείρει τον Zarko αφού γνώριζε πως ο Ολυμπιακός θα ζούσε και θα πέθαινε με αυτόν. Εδώ ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα:

O Smith, όντας κοντύτερος, παίζει overplay το Zarko, δυσκολεύει την πάσα του Roy και ταυτόχρονα ο ψηλός της ομάδας του έρχεται σε βοήθεια.

Έτσι λοιπόν, σε ένα μπάσκετ που έτσι και αλλιώς το τρίποντο είχε μικρότερη χρήση από τη σημερινή, η ομάδα μας βρέθηκε να επιτίθεται αποκλειστικά σε μια περιορισμένη και γεμάτη κορμιά ζώνη.

Το έξτρα πρόβλημα ήταν πως ο Ολυμπιακός αρνούνταν να βγάλει την μπάλα στο τρίποντο και να ρισκάρει. Η νευρικότητα και συνακόλουθη αστοχία, ειδικά στο δεύτερο ημίχρονο, εγκλώβισε ακόμα περισσότερο τον coach Ιωαννίδη στο να στοχεύει με μανία το χαμηλό post. Αυτό δυσχέρανε αρκετά και τις επιστροφές της ομάδας απέναντι στο transition παιχνίδι των Καταλανών.

Πάμε να δούμε όμως με ποιο μηχανισμό προσπάθησε να ακουμπήσει την μπάλα στον Zarko ο “Ξανθός”.

Ο Zarko τοποθετείται στο low post με τον Tarpley στο high post να λειτουργεί σαν δόλωμα αφού μπορούσε να απειλήσει από μέση απόσταση. Ο Φασούλας του δίνει screen παράλληλα με τη βασική και ο Zarko εκτελεί, αφού τότε οι αλλαγές στην άμυνα δεν ήταν αρκετά διαδεδομένες.

O Ολυμπιακός δεν είχε στο πλάνο του screens στην μπάλα αλλά είχε αρκετά μακριά από αυτή. Εδώ ο Σιγάλας περνάει από ένα downscreen του Φασούλα, παίρνει την μπάλα και τη δίνει αμέσως στον Tarpley για να γίνει το High-Low με το Zarko. Βέβαια ο Smith παίζει από μπροστά (overplay) τον Μαυροβούνιο Σταρ και αμέσως ο Morales τρέχει στη βοήθεια κολλώντας στην πλάτη του.

To παραπάνω παράδειγμα θα έπρεπε να είναι η πλειονότητα και όχι η μειοψηφία των επιθέσεων των Ερυθρόλευκων. Ο Zarko λάτρευε να παίζει με πρόσωπο και να επιτίθεται χρησιμοποιώντας τον όγκο του. Εδώ παίρνει ένα πλάγιο screen από Tarpley, ο Smith τον χάνει επιτίθεται και κερδίζει φάουλ. Με τον ίδιο τρόπο είχε φορτώσει με φάουλ και τον Vrancovic στον ημιτελικό. Ο Obradovic όμως δεν το επέτρεψε αυτό αφού ο Smith είχε εντολή να μην αφήσει τον ηγέτη των Πειραιωτών να πάρει την μπάλα. Αξίζει να παρατηρήσουμε επίσης τον τρόπο που αμύνεται η Badalona. Ο Zarko έχει διάδρομο αλλά βγαίνει πάνω του στην “αλλαγή” και ο Ferran αλλά και ο Morales που έρχεται σε βοήθεια από την αδύνατη πλευρά.

O Zarko ξεκινάει τη κίνησή του από το πλάι με σκοπό να σκρινάρει τον Roy και να τον βγάλει σε θέση να υποδεχθεί την μπάλα χαμηλά. O Morales τον παίζει τον Roy overplay όπως και ο Smith τον Paspalj, που κινείται παράλληλα με την baseline και θέλει να πάρει το downscreen από το Φασούλα και να εκτελέσει με πρόσωπο. Αυτό θα συμβεί, αλλά η πίεση του Smith χαλάει τη γωνία του screen και αναγκάζει το Zarko να βάλει την μπάλα στο παρκέ και να δώσει χρόνο σε Ferran και Morales να βγουν πάνω του δυσκολεύοντας την εκτέλεση του. Θα πρέπει να παρατηρήσουμε και την κίνηση Villacamba να αφήσει τελείως το Σιγάλα στη weakside και να έρθει σε κάλυψη του rebound.

Όλο εκείνο το βράδυ λοιπόν ο Ολυμπιακός έψαχνε το Paspalj στο post και όλο το βράδυ επιδόθηκε σε μια μάχη σώμα με σώμα και σε ένα ρυθμό που μάλλον δεν τον βόλευε. Στον ημιτελικό φάνηκε να του ταιριάζει το ανοιχτό γήπεδο, όμως εδώ δεν κατάφερε ούτε να ελέγξει απόλυτα τα rebounds, ενώ επιπλέον έβγαλε και δισταγμό. Όταν μάλιστα στο τελευταίο κομμάτι του αγώνα του δόθηκαν ευκαιρίες, τις σπατάλησε είτε πουλώντας μπάλες, είτε δίνοντας την μπάλα σε έναν κατάκοπο Paspalj.

Ο Ζarko προερχόταν από τα 40 λεπτά του ημιτελικού και στον τελικό κλήθηκε να παίξει άλλα τόσα αλλά και να μαρκάρει τον Smith. Σε πολλές περιπτώσεις ο Obradovic χρησιμοποιούσε τον Αμερικάνο σαν δόλωμα στην επιθετική του ροή για να τραβήξει μακριά από τη ρακέτα τον Μαυροβούνιο και να αποδυναμώσει το ριμπάουντ των Πειραιωτών.

Θα αναρωτηθεί κάποιος, πώς συνέβη αυτό όταν υπάρχουν Φασούλας και Tarpley;

Εδώ φτάνουμε στο σημείο κλειδί του τελικού και στο κομμάτι που ο coach Obradovic έκανε ματ στον “Ξανθό” και πήγε το παιχνίδι εκεί ακριβώς που το ήθελε παίζοντας και με το μυαλό των Ερυθρόλευκων.

Ο κόουτς Obradovic ήξερε πως αν προσπαθούσε να χτυπήσει τους ψηλούς του Ολυμπιακού κοντά στο καλάθι μάλλον δε θα κατάφερνε κάτι, γιαυτό και επέλεξε να εκμεταλλευτεί τη φύση των δικών του ψηλών, που δεν ήταν άλλη από την ικανότητά τους να σουτάρουν από μέση και μακρινή απόσταση.

Ο Ferran και ο Corney Thompson έβγαιναν διαρκώς πίσω από τα 4 μέτρα και εκτελούσαν αφού ο Φασούλας, κυρίως, δεν μπορούσε να βγει να τους κυνηγήσει τόσο μακριά. Έτσι λοιπόν ο Ferran τέλειωσε το ματς με περίπου 20 πόντους λειτουργώντας σαν stretch 5 το μακρινό 1994. Βέβαια ο δαιμόνιος Σέρβος προπονητής δοκίμασε και κάτι άλλο μέσα στο παιχνίδι.

Έβαλε στην εξίσωση τα, όχι και τόσο διαδεδομένα τότε, σκριν στην μπάλα για να εκμεταλλευτεί την ταχύτητα των αδελφών Jofresha. Οι μικρόσωμοι Ισπανοί σε αρκετά σημεία πήραν προσπάθειες είτε εκτελώντας με pull up αμέσως μετά το σκριν από το ύψος των βολών, είτε περνώντας πίσω από downscreens και χτυπώντας την ανισορροπία της άμυνας σε ένα είδος close out, όπως φαίνεται στο παρακάτω παράδειγμα.

Για να αντιμετωπίσει αυτή τη συνθήκη ο Ολυμπιακός αναγκάστηκε να κρατήσει σε μια εγρήγορση τους ψηλούς του να έχουν μια προσοχή στους χειριστές της Badalona. Αυτό έπαιξε ρόλο στην άνεση που είχαν οι ψηλοί των Καταλανών να εκτελέσουν, όπως κάνει ο Thompson και στο παράδειγμα που ακολουθεί αλλά και στο τρίποντο – μαχαιριά που έκρινε τελικά το μεγάλο αγώνα.

Αντίθετα, με τον Ferran υπήρξαν δράσεις που τον έβγαζαν σε θέση βολής είτε μέσω σκριν μακριά από την μπάλα είτε με καταστάσεις σαν P’n’P.

Στην πρώτη περίπτωση ο Morales δίνει downscreen στον Ferran και αυτός μένει ολομόναχος στις δεξιές 45° και ευστοχεί. Κομβικής σημασίας είναι ο ρόλος του Smith σαν χειριστή, με τους Jofresha και Villacamba να τρέχουν να ξεμαρκαριστούν τραβώντας το Σιγάλα και Τόμιτς που τους παίζουν “άρνηση”, απαγορεύοντας έτσι να πάει βοήθεια στο Ferran.

O Smith είπαμε ότι λειτούργησε σαν δόλωμα επιθετικά για να κρατήσει τον Paspalj μακριά, αλλά είχε και ρόλο έξτρα χειριστή στο πλάι. Στο συγκεκριμένο παράδειγμα από τη γωνία κάνει κίνηση προς το καλάθι με αρκετό δυναμισμό, ο Ferran κάνει slip, ο Φασούλας πάει σε βοήθεια και ο center των Ισπανών με μια απλή προσποίηση τελειώνει τη φάση εκμεταλλευόμενος την ανισορροπία του Έλληνα ψηλού.

Όμως επειδή σε ένα τελικό πέρα από την τακτική παίζει ρόλο και το ρίσκο που είσαι διατεθειμένος να πάρεις, εκεί ο “Ξανθός” δεν ακολούθησε το Zelico. Ενώ ο Σέρβος χαμήλωσε το σχήμα και έβαλε 3 χειριστές, όπως είχε κάνει απέναντι στην Barcelona, ο Έλληνας coach δεν ακολούθησε. Ενώ έβλεπε πως δεν είχε λύση στο παιχνίδι του Ferran, δεν τόλμησε ποτέ να δοκιμάσει τον Tarpley πάνω του και να πάει στο 4 τον Paspalj πάιζοντας και αυτός με 3 κοντούς. Με αυτό τον τρόπο θα μπορούσε να έχει πιο ενεργό και περισσότερο απειλητικό τον Roy που όλο το βράδυ αναλωνόταν σε σουτ από τα 5 μέτρα ενώ τους περισσότερους πόντους του στο 1ο μέρος τους είχε πετύχει κοντά στο καλάθι.

Ενώ Σιγάλας και Tomic κάνουν πολύ καλό παιχνίδι, επιμένει να δίνει την μπάλα στον κατάκοπο Zarko και δεν τολμά να τους αφήσει να σουτάρουν πίσω από τα 6.25μ (εκεί ήταν η γραμμή του τριπόντου τότε). Στην άλλη μεριά, ο Obradovic παίρνει το ματς από διαδοχικά μεγάλα σουτ από Jofresha, Smith (δεν ειχε πάρει άλλο) και φυσικά Thompson.

Κάπως έτσι λοιπόν ο Ολυμπιακός έμαθε με σκληρό τρόπο, πως όταν λες πως είσαι καλύτερος, πρέπει να παίζεις σαν τέτοιος και όχι φοβικά. Ο Ιωαννίδης έφτασε σε ένα ακόμα τελικό αλλά δεν μπόρεσε να εκμεταλλευτεί το ακριβό του ρόστερ και να πιεί νερό. Δεν ρίσκαρε καθόλου και εμφάνισε ένα προβλέψιμο game plan αλλά κυρίως δεν προσαρμόστηκε στο επιθετικό παιχνίδι του Obradovic (ειδικά στο 2ο ημίχρονο).

Το επικοινωνιακό σύστημα που προστάτευε τον “Ξανθό” έπιασε αμέσως δουλειά και βρήκε εύκολο θύμα τον Paspalj (που σούταρε άσχημα για μήνες από τις ελεύθερες βολές με 61% και δεν ήταν έκπληξη αυτή η αδυναμία του) αλλά και ανέδειξε ιστορίες όπως του εκλιποντος πλέον R. Tarpley ο οποίος πλακώθηκε με τον Χ. Παπαδάκη στο ξενοδοχείο της ομάδας το βράδυ πριν τον τελικό – όμως αυτός ήταν ο Roy και τον ήξεραν. Η σκληρή πραγματικότητα ήταν ότι όλα αυτά ήταν δικαιολογίες καθώς το παιχνίδι χάθηκε από τον πάγκο που δεν βρήκε λύσεις και δεν μπόρεσε να διαχειριστεί την πίεση του μεγάλου τελικού. Ο πόνος της ήττας εκείνου του τελικού δεν θα ξεχαστεί ποτέ για όσους το ζήσαμε, και αν και θα ακολουθούσαν και άλλες τέτοιες δύσκολες στιγμές – τίποτα δεν συγκρίνεται με εκείνο το κωλοπαίχνιδο που θα μας στοίχειωνε για χρόνια. Όμως το άστρο του Ολυμπιακού άρχιζε σιγά σιγά να ανατέλει στο Ευρωπαικό μπάσκετ και δεν θα αργούσε η ημέρα που θα πάταγε στην κορυφή..