Χαίρετε, χαίρετε! Μετά από μία συνταρακτική χρονιά σε επίπεδο μπάσκετ (πόλεμος στην Ουκρανία, αποπομπή των ρωσικών ομάδων από την Euroleague μέχρι νεοτέρας, αβεβαιότητα για το εγγύς μέλλον συνολικά), αυτήν την φορά θα κατευθύνουμε την ματιά μας στην χώρα, που παράγει σταθερά μπάσκετ υψηλού επιπέδου, έχοντας δώσει την δέουσα προσοχή στις αναπτυξιακές βαθμίδες του εδώ και πολλά χρόνια. Κυρίες και κύριοι, καλώς ορίσατε στην Ισπανία!
Είναι εξαιρετική ευκαιρία να δούμε πώς οι Ίβηρες κατόρθωσαν να μετατραπούν σε κυρίαρχους, αλλά πριν κοιτάξουμε βαθύτερα στα θεμέλια της παραγωγικής τους διαδικασίας, οφείλουμε να κοιτάξουμε τα κιτάπια της ιστορίας τους, διότι προηγήθηκαν πολλά χρόνια προσπαθειών, που ναι μεν σταδιακά τους ενέτασσαν στο ευρωπαϊκό κάδρο, αλλά δεν τους έδιναν σωρηδόν επιτυχίες και διακρίσεις, στοιχεία απόλυτης σημασίας για πολύ κόσμο… Κάπου εδώ δημιουργείται εύλογα το ακόλουθο ερώτημα: πώς κατόρθωσαν να εδραιωθούν στο παγκόσμιο μπασκετικό στερέωμα;
Η απάντηση εξ ορισμού δεν μπορεί να είναι απλή. Σε ένα τόσο σύνθετο και απαιτητικό άθλημα όπως είναι το μπάσκετ, η ουσία δεν έγκειται μόνο σε μεμονωμένες στιγμές επιτυχιών ή αποτυχιών. Αντίθετα, έγκειται σε κάθε στάδιο και επίπεδο σχέσεων και συνεργασιών ανάμεσα σε όλα τα επιτελεία, που απαρτίζουν μία ομάδα/ έναν οργανισμό, με κύριο γνώρισμα την εδραίωση της πανταχού εμπιστοσύνης και υπομονής, προκειμένου να θεμελιωθεί η συνέπεια και η συνέχεια μιας συλλογικής προσπάθειας. Ώρα για ταξίδι στον χρόνο!
Ιστορία: Εν αρχή ην το… 1935
Η Ισπανία επιχείρησε τα πρώτα της βήματα στον χώρο του μπάσκετ το 1935, ξεκινώντας να συμμετάσχει σε διάφορες διοργανώσεις με την πάροδο των ετών (Πανευρωπαϊκά πρωταθλήματα, Μεσογειακοί αγώνες, Παγκόσμια πρωταθλήματα), προσπαθώντας να δημιουργήσει το δικό της μονοπάτι στο άθλημα.
Η πρώτη επιτυχία τους ήρθε στο πανευρωπαϊκό πρωτάθλημα του 1936, κατακτώντας το ασημένιο μετάλλιο. Η επόμενη δεκαετία, λόγω του δεύτερου Παγκόσμιου Πολέμου, δεν είχε κάποια διοργάνωση, οπότε πηγαίνουμε αυτομάτως στην δεκαετία του 1950, όταν και η εθνική τους ομάδα συμμετείχε σε δύο μεγάλες διοργανώσεις. Η μία εξ αυτών ήταν το Παγκόσμιο Πρωτάθλημα που διεξήχθη στην Αργεντινή και η δεύτερη ήταν το Πανευρωπαϊκό Πρωτάθλημα του 1959, δίχως να διεκδικεί με αξιώσεις κάποια διάκριση. Αντ’ αυτού κατέλαβε την 9η και 15η θέση αντίστοιχα.
Η μεγαλύτερη επιτυχία τους εντός της δεκαετίας του 1960 ήταν η παρθενική συμμετοχή στους Ολυμπιακούς Αγώνες της Ρώμης, διοργάνωση στην οποία συμμετείχαν 16 ομάδες, με τους Ισπανούς να καταλαμβάνουν την 14η θέση. Εντούτοις, η σπουδαιότερη αλλαγή που έμελλε να αλλάξει την μοίρα τους, ήταν η πρόσληψη του Antonio Diaz Miguel στην θέση του ομοσπονδιακού προπονητή της χώρας.
Η αρχή των πάντων: Antonio Diaz Miguel
Ποιος, όμως, ήταν ο εκλεκτός των Ισπανών; Ο Antonio Diaz Miguel (1933-2000), προτού διατελέσει head coach των Ιβήρων από τον Νοέμβριο του 1965 έως τις 6 Αυγούστου του 1992, είχε έρθει σε επαφή με το άθλημα ως παίκτης στα 17 του χρόνια. Με πέρασμα από τις Transportes Cave, Estudiantes, Real Madrid, Bilbao και εθνική Ισπανίας ο Miguel ασχολήθηκε άμεσα με την προπονητική στην ομάδα των Βάσκων, αναλαμβάνοντας χρέη head coach από το 1962 έως το 1966.
Ο Ισπανός προπονητής ανέλαβε τις τύχες της εθνικής ομάδας κάπως συμπτωματικά, διότι η αρχική συμφωνία προέβλεπε ρόλο προσωρινού προπονητή, έως ότου αναλάμβανε επικεφαλής ένας εκ των πιο πετυχημένων προπονητών της εποχής στο NCAA, ο δις πρωταθλητής με το Cincinnatti Ed Jucker – κολέγιο από το οποίο αποφοίτησε ο σπουδαίος Oscar Robertson. Ωστόσο, ο Jucker συμφώνησε με την τότε ομάδα ΝΒΑ, τους Cincinnatti Royals. Ως εκ τούτου, ο Diaz αποτέλεσε επί της ουσίας τον θεμελιωτή και αναμορφωτή του ισπανικού μπασκετικού οικοδομήματος, όντας ο άνθρωπος που δημιούργησε τις βάσεις, ώστε να κυριαρχήσουν οι Ισπανοί σταδιακά σε όλες τις διοργανώσεις εθνικών ομάδων.
Υπήρξε κοντινός φίλος των Dean Smith (προπονητής – θρύλος του North Carolina, κολέγιο στο οποίο έπαιξε ο Michael Jordan) και Bobby Knight (ισόβιος προπονητής των Indianna Hoosiers). Θαύμαζε διαχρονικά την προσέγγιση των προαναφερθέντων Αμερικανών προπονητών και διόλου τυχαία θεωρήθηκε ο πρώτος εκπρόσωπος του αμερικανικού τρόπου παιχνιδιού. Πίστευε στο μπάσκετ των πολλών κατοχών, της γρήγορης εκτέλεσης και του transition παιχνιδιού, στοιχεία που επί σειρά ετών αποτελούσαν χαρακτηριστικά γνωρίσματα της «ισπανικής σχολής».
Υπό τις οδηγίες του Miguel οι Ισπανοί σημείωσαν 13 συμμετοχές σε διοργανώσεις Eurobasket, 4 σε Mundobasket και 6 σε Ολυμπιακoύς Αγώνες, κατακτώντας 1 ασημένιο μετάλλιο στους Ολυμπιακούς Αγώνες του 1984 και 3 μετάλλια σε Eurobasket (ασημένιο σε Βαρκελώνη το 1973 και Ναντ το 1983, χάλκινο στην Ρώμη το 1991). Επιπροσθέτως, κατέλαβαν την 4η θέση σε τρία Ευρωπαϊκά Πρωταθλήματα (1981, 1985 και 1987), την 4η θέση στο Παγκόσμιο Πρωτάθλημα της Κολομβίας το 1982 και την 5η θέση στο Mundobasket του 1986, στην χώρα τους, όπως και στο Ευρωπαϊκό Πρωτάθλημα του 1989, που διεξήχθη στο Zagreb.
Το τέλος της θητείας του σπουδαίου Ισπανού προπονητή ήταν κάπως άδοξο, καθώς η 10η θέση στους Ολυμπιακούς Αγώνες της Βαρκελώνης το 1992 ώθησε την ομοσπονδία στην αποπομπή του Miguel, υπόθεση που έφτασε έως τα δικαστήρια, για να λήξει οριστικά εντός του έτους. 26 χρόνια, 9 μήνες και 1 ημέρα ήταν η συνολική διάρκεια της θητείας του Miguel στον πάγκο της Ισπανίας, αφήνοντας πίσω του μία σπουδαία παρακαταθήκη αγωνιστικής ταυτότητας, συνέπειας και διακρίσεων στο υψηλότερο επίπεδο ανταγωνισμού, καθιστώντας τους Ίβηρες ως μία εκ των πιο ανερχόμενων και σημαντικών δυνάμεων στο παγκόσμιο μπασκετικό στερέωμα.
Πριν και κατά την διάρκεια της δεκαετίας του 1990 η άφιξη πολλών καταξιωμένων Σέρβων προπονητών συνέβαλε καθοριστικά στην προϋπάρχουσα ανοδική τάση, που ήδη διένυε το άθλημα. Η θητεία των Obradovic, Maljkovic, Ivanovic και Zeravica στο ισπανικό πρωτάθλημα ώθησαν την ομοσπονδία στον καταρτισμό εκπαιδευτικών προπονητικών προγραμμάτων, που αφορούσε προπονητές κάθε βαθμίδας του μπάσκετ. Μοιραία σημειώθηκε ραγδαία διεύρυνση γνώσεων σε κάθε επίπεδο (τεχνικό, τακτικό, αθλητικό), αρχές στις οποίες βασίζεται όλο το μπασκετικό οικοδόμημα της χώρας μέχρι σήμερα.
Το σπουδαιότερο επίτευγμα, κατά την γνώμη μας, αφορά στην συνεχή και ανεξάντλητη «τράχυνση» αγωνιστικού χαρακτήρα σε άπαντες παίκτες, καλλιεργώντας ταυτοχρόνως ένα πρωτοφανές επίπεδο πνευματικής ετοιμότητας υπό οποιεσδήποτε αγωνιστικές συνθήκες και ρόλο. Δεν είναι τυχαίες οι επιλογές παικτών για πρώτη φορά στην καριέρα τους από τον Sergio Scariolo στην εθνική ομάδα, ο οποίος έδωσε την ευκαιρία σε αρκετούς παίκτες φέτος από τα παράθυρα της FIBA κιόλας, με χαρακτηριστικά παραδείγματα τους Alberto Diez, Jaime Fernandez, Jaime Pradilla, Xavier Lopez – Arostegui, Dario Brizuela, Joel Parra.
Αθλητισμός = καθημερινότητα
Όπως γίνεται αντιληπτό, η πορεία των Ισπανών στις πανταχού διοργανώσεις δεν αφορούσε μόνο έναν συγκεκριμένο αριθμών παικτών μίας τω όντι σπουδαίας φουρνιάς (τρανό παράδειγμα αυτή των αφών Gasol, Navarro, Calderon, Garbajosa, Rudy Fernandez, Reyes), αλλά και την προσέγγιση του κόσμου απέναντι στον αθλητισμό συνολικά.
Η ισπανική ομοσπονδία εδώ και χρόνια κινεί δυναμικά τις διαδικασίες κατεύθυνσης, εκπαίδευσης, αθλητικής βελτίωσης και υποστήριξης των νεαρών Ισπανών αθλητών, ούσα διαρκώς ενεργή στην ανίχνευση ταλαντούχων αθλητών στα μήκη και πλάτη της χώρας. Τα φετινά επιτεύγματα των ομάδων νέων και νεανίδων με 8 μετάλλια σε 8 τελικούς (4 χρυσά, 4 ασημένια) απλώς υπογραμμίζουν όλα τα ανωτέρω.
Προς επίρρωση όσων έχουμε αναφέρει έως τώρα, θα ήταν ενδιαφέρον να κοιτάξουμε πιο προσεκτικά στον τρόπο ζωής των Ισπανών και την επαφή που έχουν με κάθε μορφή άσκησης στην καθημερινότητά τους, ανεξαρτήτως ηλικίας και φύλου.
Ερχόμενος σε επαφή με ανθρώπους, που είτε έχουν επισκεφθεί διάφορες πόλεις (Βαρκελώνη, Σεβίλλη, Μαδρίτη), είτε αποτελούν μόνιμους κατοίκους της Ισπανίας, μία εξόχως κοινή αναφορά είναι η συχνότητα και το ενδιαφέρον των ανθρώπων προς κάθε μορφή άθλησης. Παιδιά, έφηβοι, ενήλικες, υπερήλικες δραστηριοποιούνται καθημερινά, αξιοποιώντας τις υποδομές κατά μήκος των πόλεων (γυμναστήρια, πάρκα, ανοιχτά γήπεδα μπάσκετ λόγου χάριν), με το ποδήλατο να αποτελεί για πολύ κόσμο τον κύριο τρόπο μετακίνησής του. Οι δήμοι έχουν μεριμνήσει γι αυτό, έχοντας εγκαταστήσει κατά μήκος της πόλης θέσεις ενοικιαζόμενων ποδηλάτων, με δυνατότητα ετήσιας συνδρομής, όπως επίσης και απαραίτητους χώρους στάθμευσης αυτών σε διάφορα σημεία εντός των πόλεων.
Στα σχολεία υπάρχει πρόγραμμα με επιλογές δραστηριοτήτων κατά την διάρκεια της ημέρας, κάτι που ισχύει τόσο για τα ολοήμερα όσο και για αυτά με συγκεκριμένη ώρα σχολάσματος. Οι επιλογές των δραστηριοτήτων αφορούν κάθε πιθανή προτίμηση (σκάκι, χορός, αθλήματα, ζωγραφική ενδεικτικά), με τα παιδιά να απασχολούνται καθημερινά και ουσιαστικά με ποικίλα αντικείμενα. Τα περισσότερα σχολεία διαθέτουν σύγχρονες εγκαταστάσεις αθλητικών και μη δραστηριοτήτων, παρέχοντας έτσι την σπίθα του αθλητικού ερεθίσματος στα παιδιά.
Το μονοπάτι είναι εκεί. Μπορούμε να ακολουθήσουμε;
Αυτή η αξιοθαύμαστη συνέπεια των Ισπανών εύλογα προξενεί το ερώτημα: τι γίνεται λανθασμένα σε μία παραδοσιακή δύναμη, όπως η Ελλάδα, που κάποτε ήταν στην ζώνη των μεταλλίων; Τι χρειάζεται, ώστε να επανέλθει δυναμικά στο μπασκετικό προσκήνιο; Αρκεί η παρουσία ενός αστέρα, όπως είναι ο Γιάννης Αντετοκούνμπο;
Η απάντηση είναι πολυσύνθετη. Η πορεία της εθνικής ομάδας με την σταδιακή απόσυρση της φουρνιάς των Διαμαντίδη, Σπανούλη, Ζήση, Παπαλουκά, Φώτση, Χατζηβρέττα και των υπολοίπων έφθινε, με αποτέλεσμα να φανερώσει τα εξόφθαλμα προβλήματα στο επίπεδο παραγωγικής διαδικασίας σε κάθε γωνιά της χώρας, ακόμα και σε συλλόγους με παράδοση στην ανάδειξη αθλητών.
Από ό,τι φάνηκε, η προηγούμενη διοίκηση της ελληνικής ομοσπονδίας, παρά την οφθαλμοφανή συμβολή της στην διάδοση του αθλήματος σε όλη την χώρα στις δεκαετίες του 1980 και 1990, έμεινε πίσω σε κάθε μείζονος σημασίας στοιχείο ως προς την διατήρηση και εξέλιξη ενός σαφούς μπασκετικού πλάνου, που τουλάχιστον θα εξασφάλιζε μία ουσιώδη συνέχεια σε κάθε επίπεδο.
Η ανεπαρκής οικονομική στήριξη σε τοπικά σωματεία, η φανερά δυσλειτουργική αθλητική προσέγγιση στις αναπτυξιακές ηλικίες (ανοχή σε τακτικές ζώνης λόγου χάριν, που ουσιαστικά εμποδίζουν σχεδόν κάθε προοπτική ανάπτυξης αθλητών σε βασικές τεχνικές δεξιότητες), συχνά εντοπίσιμη ανυπομονησία νεαρών αθλητών για τάχιστη μετάβαση σε υψηλότερο επίπεδο, παρά την φανερή ανετοιμότητά τους, η συχνά ανεπαρκής διάθεση για ατομική βελτίωση, η φανερά προβληματική προπονητική κατεύθυνση ως απόρροια της στείρας νοοτροπίας νικηφόρων αποτελεσμάτων εις βάρος της πραγματικής μπασκετικής καλλιέργειας σε επίπεδο τεχνικών δεξιοτήτων – κυρίως από πλευράς διοικούντων – αποτελούν λίγους μόνο πλην πασιφανείς λόγους, για τους οποίους έχουμε μείνει πίσω.
Η ξεχωριστή πορεία των αδελφών Αντετοκούνμπο (κυρίως του Γιάννη) αποτελεί μία μεγάλη πηγή έμπνευσης, με απήχηση σε κάθε χώρα του κόσμου. Το ενδιαφέρον για το μπάσκετ στον ελλαδικό χώρο φαίνεται να αναζωπυρώνεται, κάτι που φάνηκε από την όλη ψυχολογία που δίεπε κάθε φίλαθλο του αθλήματος κατά την διάρκεια του Ευρωμπάσκετ. Η νυν διοίκηση της ΕΟΚ έθεσε ως προτεραιότητα την πρόσληψη ενός καταξιωμένου και πολυνίκη προπονητή, του Δημήτρη Ιτούδη, προκειμένου να δώσει το σύνθημα συσπείρωσης και ανασύνταξης, καταλαβαίνοντας ότι μία διάκριση υπό αυτές τις συνθήκες, θα «απογείωνε» την ψυχολογία του κόσμου και ως εκ τούτου το ενδιαφέρον του απέναντι στο μπάσκετ.
Παρά την 5η θέση στο φετινό Eurobasket, φάνηκε ότι η κατεύθυνση της ομοσπονδίας έδωσε παλμό και ελπίδα. Αρκεί, όμως, αυτό, για να δούμε κάτι μακρόπνοο και επιτυχημένο;
Σαφώς και δεν αρκεί. Μία επιτυχία – σε περίπτωση που έρθει – δεν αναιρεί την δουλειά και τον ιδρώτα των αθλητών και των επιτελείων, ωστόσο, δεν αποτελεί απόλυτο εχέγγυο για μελλοντικές διακρίσεις, όσο σπουδαίος παίκτης και αν είναι ο Γιάννης. Τα αποτελέσματα της φετινής διοργάνωσης υπογράμμισαν με τον πλέον οφθαλμοφανή τρόπο την σπουδαιότητα της ομοιογένειας και της πνευματικής ετοιμότητας σε κάθε στιγμή. Μπορεί οι παρουσίες των Γιάννη Αντετοκούνμπο, Nikola Jokic, Luka Doncic, Dennis Schoeder να εκτόξευσαν το ενδιαφέρον του κόσμου, εντούτοις η εικόνα των Ισπανών και των Γερμανών ήταν σαφέστατη ως προς το τι χρειάζεται.
Η τεχνογνωσία και οι άνθρωποι υπάρχουν, για να στηριχθεί η όλη διαδικασία ανασύνταξης. Αυτό που θα χρειαστεί προπαντώς είναι ένα σαφές πλάνο αρχών και απαρέγκλιτη τήρηση αυτών, ώστε να ποτίσει με σιγουριά τις επόμενες γενιές ότι η εξέλιξη είναι μονόδρομος, αρκεί να στηριχθεί σε ομαδικό πνεύμα και αστείρευτη διάθεση για πολυεπίπεδη συνεργασία τόσο σε πνευματικό οσο και σε επαγγελματικό επίπεδο.
Πηγές
https://www.ispania.gr/arthra/athlitika/3647-basket-istoria-ethnikhs-ispanias
https://www.eurobasket.com/Spain/basketball-National-Team.aspx
