Το Eurobasket τέλειωσε και δεν το πήρε η βροχή, όπως λέει το γνωστό άσμα, καθώς για παραπάνω από δύο εβδομάδες κράτησε αμείωτο το ενδιαφέρον του μπασκετικού κοινού, με συναρπαστικά παιχνίδια και πλούσιο θέαμα. Πλέον, σιγά, σιγά, οι διασυλλογικές διοργανώσεις θα ανοίξουν την αυλαία τους και θα μας βάλουν και εμάς τους φιλάθλους στην αγαπημένη μας ρουτίνα… Οι stars του ΝΒΑ θα επιστρέψουν στις ΗΠΑ, οι υπόλοιποι παίκτες θα ενσωματωθούν στις ομάδες τους ανά τον κόσμο, η Euroleague και τα εθνικά πρωταθλήματα θα επανεκκινήσουν στην Ευρώπη και οι εθνικές ομάδες θα συνεχίσουν (με διαφορετικά rosters) την προσπάθεια τους στα «παράθυρα» για την πρόκριση στο προσεχές Mundobasket!
Αυτή είναι η πραγματικότητα, από το 2016 και μετά, όταν η FIBA σε μια απόπειρα να πάρει πίσω τη μερίδα του λέοντος των ευρωπαϊκών ομάδων στις δικές της διοργανώσεις, χωρίς επιτυχία, επανέφερε τους προκριματικούς αγώνες ως μοχλό πίεσης στην Euroleague. Τη συνέχεια την ξέρουμε όλοι, με την παγκόσμια ομοσπονδία μπάσκετ να είναι σε συνεχή κόντρα με την Euroleague, αλλά το bras-de-fer να περιορίζεται κυρίως στο πάρε – δώσε ομάδων μεταξύ Eurocup και BCL. Ο σκοπός του κειμένου, πάντως δεν είναι να εμβαθύνουμε στα αίτια αυτού του «πολέμου», που μόνο κακό κάνει στο ευρωπαϊκό μπάσκετ, αλλά να αναλύσουμε πως έχει ανταποκριθεί η ίδια η Euroleague τα τελευταία χρόνια, κατά πόσο έχει βελτιώσει το προϊόν της και ποιο είναι το μέλλον της, ως διοργάνωση, ειδικά μετά τους «τριγμούς» που προκάλεσε ο πόλεμος στην Ουκρανία και η αποβολή των ρωσικών ομάδων, σε συνδυασμό με την αποχώρηση Bertomeu και την επικείμενη λήξη των A licenses (2026), οι οποίες είχαν δοθεί το 2016 σε 11 ομάδες (μεταξύ των οποίων και η CSKA), αποτελώντας τη ραχοκοκκαλιά της Euroleague.
Ας δούμε, όμως, ένα σύντομο ιστορικό για τη διοργάνωση που έμελλε το 2000 να αποτελέσει την «απάντηση» στο τότε Κύπελλο Πρωταθλητριών, φέρνοντας αέρα φρεσκάδας και ήταν η αφορμή την πρώτη της σεζόν (2000 – 01), να γίνει το πρωτοφανές, με διεξαγωγή δύο κορυφαίων διασυλλογικών πρωταθλημάτων και ανάδειξη δύο πρωταθλητών (Maccabi – Suproleague και Virtus Bologna – Euroleague). Μετά το πρώτο σχίσμα, τον δρόμο του Ολυμπιακού, της Real, της Barcelona κ.α. ακολούθησαν και οι ΠΑΟ, CSKA, Maccabi, με αποτέλεσμα από το 2001, η Euroleague να έχει όλη την «αφρόκρεμα» των ομάδων. Για πολλά χρόνια, πάνω από 10, το μοντέλο διοίκησης δεν άλλαξε, ούτε υπήρξε κάποια ουσιαστική πρόοδος, κυρίως σε θέματα οργανωτικής και οικονομικής φύσεως. Παρόλα αυτά, η άνοδος της ποιότητας των ομάδων και παικτών που συμμετείχαν, σε συνδυασμό με τις αλλαγές στο format που έγιναν από το 2012 και μετά (με διευρυμένο Top-16 σε δύο ομίλους και άρα περισσότερους αγώνες), «γιγάντωναν» την Euroleague, σε ευρωπαϊκό επίπεδο, δίχως αντίπαλο δέος από τη FIBA.
Η χρονιά – ορόσημο όπως είπαμε, ήταν το 2015, με την επάνοδο και αντεπίθεση της FIBA, που ανάγκασε τον Bertomeu και τις ομάδες, αφενός να επισπεύσουν τις διαδικασίες δημιουργίας «ημι-κλειστής» λίγκας, με την παροχή 11 «κλειστών» αδειών στις, κατά τεκμήριο, κορυφαίες ομάδες της Γηραιάς Ηπείρου, αφετέρου να προσπαθήσουν να βρουν οικονομικούς πόρους, μέσω μιας ίδιας διάρκειας συμφωνίας με την IMG. Παρόλο που στο αγωνιστικό κομμάτι η Euroleague είδε το θεσμό της να «μεγαλώνει» και να προσφέρει το 2ο καλύτερο πρωτάθλημα, μετά το ΝΒΑ, δεν μπορούμε να πούμε ότι συνέβη το ίδιο στο οικονομικό σκέλος. Τα οφέλη για τις ομάδες δεν αντιπροσώπευαν την δυναμική τους, το brand name και fan base τους, ούτε θεσπίστηκε ποτέ ένα αυστηρό πλαίσιο, όπου όλες οι ομάδες θα διέπονταν από ίδιους κανόνες. Σίγουρα, η διαφορετική φορολογία ανά χώρα, οι ανισότητες στα έσοδά τους και η οικονομική «αιμορραγία» από τον κορωνοϊό τα τελευταία χρόνια, έπαιξαν το ρόλο τους για να μην διαμορφωθεί ποτέ ουσιαστικά μια κοινή οικονομική γραμμή για τις συμμετέχουσες ομάδες.
Η εφαρμογή salary cap, στα πρότυπα του ΝΒΑ, είναι κάτι που συζητιέται κατά κόρον και όσο δύσκολα εφαρμόσιμο και αν είναι, θα μπορούσε με μια απλοϊκή μορφή να εξεταστεί ως ένα μέτρο, το οποίο θα μείωνε τις οικονομικές διαφορές ανά ομάδα, όχι τόσο ως προς τα έσοδα, αλλά ως προς το τι ξοδεύει η καθεμία. Γιατί μπορεί η Euroleague, για να φαίνεται δίκαια, να αποφάσισε ότι η συμμετοχή των μετόχων κάθε ομάδας στα έσοδα θα είναι πλέον στο 40% (από 65% που ίσχυε παλαιότερα), αλλά αυτό είναι κάτι που μόνο στη θεωρία εφαρμόζεται, με ομάδες όπως οι Barcelona, Real, Bayern, ακόμη και η Baskonia, να στηρίζονται στις εισροές κεφαλαίων από τους ποδοσφαιρικούς συλλόγους, την ίδια ώρα που ο Ολυμπιακός π.χ., σε μια απόπειρα να διατηρήσει ανταγωνιστικό budget, έχει επιδοθεί, με μεγάλη επιτυχία ομολογουμένως, στην ανεύρεση χορηγών και ανάπτυξη του marketing της ομάδας! Σε κάθε περίπτωση, όπως προκύπτει από τον παρακάτω πίνακα, οι αποκλίσεις στα budget των 18 (πλέον) ομάδων είναι πολύ μεγάλες και εις βάρος της ισονομίας που θα έπρεπε να επικρατεί, σε μια διοργάνωση που ευαγγελίζεται ότι έχει «χαρακτήρα», μελλοντικά, κλειστού πρωταθλήματος.
Πηγή: www.basketnews.com (στοιχεία 2021 – 22)
Ένα ακόμη στοιχείο, το οποίο «πλήρωσε» η διοίκηση Bertomeu, οδηγώντας τελικά στην αποπομπή του, ήταν η αδυναμία, πέραν των winning prizes σε κάθε ομάδα, να βρεθούν εναλλακτικές πηγές «εξωτερικής χρηματοδότησης» για αυτές, μέσω της ίδιας της διοργανώτριας αρχής. Μπορεί ο ανταγωνισμός και η αγωνιστική ποιότητας της Euroleague να αυξάνεται χρόνο με το χρόνο, ωστόσο τα έσοδα των ομάδων μένουν «κολλημένα» και προέρχονται εκτός από τους χορηγούς και τα εισιτήρια, από το τηλεοπτικό συμβόλαιο και τα χρηματικά βραβεία της διοργάνωσης, τα οποία δεν τα λες και πλουσιοπάροχα.
Παρατηρούμε λοιπόν, σε μια σχετική έρευνα που έγινε από μια συμβουλευτική εταιρεία, ότι όλες σχεδόν οι ομάδες είναι ζημιογόνες και στηρίζονται κυρίως σε ad hoc έσοδα, καθώς και στο «μεράκι» – διάθεση των ιδιοκτητών τους να εισφέρουν ίδια κεφάλαια. Συνεπώς, σε αυτό το κομμάτι, η Euroleague όντως απέτυχε (όπως γενικά το ευρωπαϊκό μπάσκετ στο να προωθήσει το προϊόν του) και ευελπιστούμε ότι η νέα διοίκηση, υπό τον Bodiroga, θα φέρει «επανάσταση» στον τομέα του marketing και η διοργάνωση θα μπορεί να είναι βιώσιμη για τις ομάδες, βάσει των εσόδων που θα δημιουργούνται μέσω αυτής και όχι από την ιδία συμμετοχή των φορέων.
Η αλήθεια είναι ότι η Euroleague ανακοινώνει κάθε χρόνο βελτίωση των οικονομικών μεγεθών της και πράγματι υπάρχει actual growth, με τα έσοδα της διοργανώτριας αρχής και των ομάδων να αυξάνονται σταθερά μέχρι το 2019 (προ κορωνοϊού) και να προβλέπεται ότι το 2026 θα φθάσουν στα υψηλότερα επίπεδα ever, όπως φαίνεται στον παρακάτω πίνακα. Ωστόσο, αν τελικά το μερίδιο των ομάδων στην πίτα, δεν είναι υψηλό, τότε είτε υπάρχει ζήτημα διαφάνειας, είτε η απελθούσα διοίκηση δεν ήταν σε θέση να αξιοποιήσει τις εμπορικές συμφωνίες και το ίδιο το προϊόν, προς όφελος των ομάδων – μετόχων της.
Μέσα σε όλες αυτές τις προκλήσεις για την Euroleague, ήρθαν τα δύο τελευταία χρόνια να προστεθούν άλλες δυο «καυτές πατάτες», που άλλαξαν άρδην τα δεδομένα. Μιλάω φυσικά για το ξέσπασμα της πανδημίας, με τις μεγάλες οικονομικές και αγωνιστικές επιπτώσεις, καθώς και την αποβολή των ρωσικών ομάδων και ειδικά της CSKA, η οποία πλέον ψάχνει λύση μέσω της δικαστικής οδού. Το τελευταίο λεπτό ζήτημα είναι κάτι που αργά ή γρήγορα, η Euroleague θα το βρει μπροστά της, με την CSKA να είναι μια ομάδα συνυφασμένη με το θεσμό και κομμάτι αυτού, η οποία είχε ενεργό ρόλο στην αγωνιστική γιγάντωση της Euroleague. Και αν οι συνέπειες από τον κορωνοϊό, φαίνεται ότι σταδιακά θα αποτελέσουν παρελθόν, κανείς δεν μπορεί να προβλέψει τι θα γίνει, όσον αφορά την εξέλιξη της άλλης υπόθεσης. Σε εμπορικό – αγωνιστικό κομμάτι, η Euroleague φρόντισε να καλύψει το κενό της με τις ιστορικές και ξανά ανερχόμενες δυνάμεις, Virtus και Partizan, ωστόσο το συνολικό status της CSKA και η επιρροή της στις αποφάσεις είναι κάτι που πρέπει να ληφθεί σοβαρά υπόψιν, εξάλλου ουσιαστικά παραμένει ακόμη μέτοχος.
Πέρα από όλα αυτά, η Euroleague κατηγορείται από τους «πολέμιούς» της για τη μη σύνδεση με τις εθνικές λίγκες, για «παιδιά και αποπαίδια», πριμοδοτώντας εκτός από τις άδειες Α και με άδειες Β πλέον, ομάδες της αρεσκείας της (βλ. Villeurbanne, Alba, Zenit, Bayern), σε μια προσπάθεια να εφαρμοστεί το μοντέλο 16/18 σταθερές ομάδες και δύο να προέρχονται από το Eurocup. Η αλήθεια είναι ότι αυτή η πολιτική βοηθάει αφενός στην αύξηση του ανταγωνισμού και αφετέρου δημιουργεί τις προϋποθέσεις, έτσι ώστε η κορυφαία διασυλλογική διοργάνωση της Ευρώπης να είναι αντιπροσωπευτική των κορυφαίων ομάδων. Εξάλλου, το μοντέλο των 90ς και 00ς, προσέφερε πολλά, αλλά σίγουρα μοιάζει αρκετά παρωχημένο πλέον. Καλό είναι να βλέπουμε ομάδες – εκπλήξεις να συμμετέχουν στην Euroleague, αλλά χωρίς το ανάλογο υπόβαθρο, το ενδιαφέρον και η ανταγωνιστικότητα μειώνονται. Και για να επενδύσει κάποιος σε, κάτι θέλει να ξέρει ότι θα συμμετέχουν σταθερά οι κορυφαίοι σύλλογοι, πάνω σε συγκεκριμένα δεδομένα.
Καλή η Sassari της σεζόν 2014 – 15, αλλά τερμάτισε με μηδέν νίκες σε 10 παιχνίδια. Συμπαθητική η παρουσία της Zielona Gora την επόμενη χρονιά, αλλά τι προσέφερε στη διοργάνωση; Μπορεί το «όνειρο» ενός πρωταθλήματος στα πρότυπα του ΝΒΑ, μεσοπρόθεσμα, να μην είναι υλοποιήσιμο, ωστόσο ένα μοντέλο όπως το οραματίζεται ήδη η Euroleague, με την πλειοψηφία των ομάδων να είναι μόνιμες και λίγες μόνο να προέρχονται από την κατώτερη βαθμίδα, είτε αυτή λέγεται Eurocup, είτε BCL, είναι το πιο ρεαλιστικό και βιώσιμο. Κάτι τέτοιο έχει ήδη γραφτεί από τον Red Emerald και με βρίσκει απόλυτα σύμφωνα, όσον αφορά το κομμάτι της διεξαγωγής / format, όπου μάλιστα θα προσέθετα και διαχωρισμό με γεωγραφικά κριτήρια.
Η σκέψη είναι καλή, αλλά προϋποθέτει δύο σημαντικές παραμέτρους, εξίσου δύσκολες. Η μία είναι να υπάρξει σύγκλιση μεταξύ FIBA και Euroleague, τόσο όσον αφορά ένα κοινό καλεντάρι, όσο και να παραχωρηθεί ένα κομμάτι της πίτας στη FIBA. Η «θυσία» του Eurocup, σε ένα τέτοιο σενάριο, θα ήταν επιβεβλημένη, με το BCL να παίρνει το ρόλο της 2ης τη τάξει ευρωπαϊκής διοργάνωσης, αποτελώντας σκαλοπάτι της Euroleague. Αν κάτι τέτοιο φάνταζε ακραίο μέχρι πριν μερικούς μήνες, όσο ήταν ο Bertomeu ο «άρχων», ίσως πλέον με τον Bodiroga να μοιάζει πιο εφικτό. Γενικά, αν δεν υπάρξουν αμοιβαίες υποχωρήσεις από τα δύο μέρη, δύσκολα θα βρεθεί μια λύση, που θα αφήνει όλους ικανοποιημένους, απελευθερώνοντας το μπάσκετ από τα «δεσμά» του.
Η επόμενη τριετία θα είναι κομβική, αλλά προσωπικά δεν περιμένω πολλά. Μέχρι να κάτσουν όλοι στο τραπέζι, με διάθεση για το κοινό καλό του μπάσκετ, μη εξυπηρετώντας συμφέροντα και προσωπικά οφέλη, η σύγκλιση δεν είναι πιθανό σενάριο. Η FIBA ως θεσμός δεν δέχεται την ισχυρή Euroleague και θα προσπαθήσει να την πλήξει, ειδικά όταν πλησιάζει η λήξη των αδειών τύπου Α. Μέχρι τότε, θα μπορεί να βρει στρατηγικές συνεργασίες και κεφάλαια, για να δελεάσει τις ομάδες οικονομικά, κορυφώνοντας τον «πόλεμο». Παράλληλα, αν η Euroleague δεν καταφέρει να δώσει νέα πνοή και κυρίως να ενισχύσει οικονομικά τις ομάδες της διοργάνωσής της, πιθανόν να γνωρίσει απώλειες.
Κάπως έτσι, περνάμε στο δεύτερο, πολύ σημαντικό κομμάτι, όπου πρέπει να δοθεί βάρος και αυτό είναι η οικονομική αξιοποίηση της διοργάνωσης. Χωρίς έναν τεχνοκράτη υπεύθυνο, επιφορτισμένο με αυτό το σκέλος, το όποιο εγχείρημα είναι καταδικασμένο να αποτύχει… Έχουμε δει πρωταθλήματα, όπως η NBL στην Ωκεανία, που «φυτοζωούσαν» για αρκετά χρόνια, να αναπτύσσονται ραγδαία, επειδή βρέθηκαν οι κατάλληλοι άνθρωποι στην κατάλληλη θέση και είχαν γνώσεις και την ικανότητα να πετύχουν. Ο Bodiroga από μόνος του, όσο «βαρύ όνομα» και αν έχει σαν παίκτης, δεν είναι θαυματοποιός και θα πρέπει ήδη ένα ολόκληρο επιτελείο να εργάζεται και να σκέφτεται πως θα γίνουν οικονομικές επενδύσεις και πως το προϊόν της Euroleague, με ενδιαφέρον όχι μόνο στην Ευρώπη, θα προοδεύσει σε όλα τα επίπεδα.
Είναι ιστορική ευκαιρία, σε ένα περιβάλλον όπου το Ευρωπαϊκό μπάσκετ αναπτύσσεται διαρκώς, σε θέμα ταλέντου (αδιάψευστος μάρτυρας η παρουσία των παικτών star του ΝΒΑ στο Eurobasket) και ενδιαφέροντος, το άθλημα και η κορυφαία του διοργάνωση να προχωρήσει σε όλα τα επίπεδα. Η πρόκληση είναι μεγάλη, αλλά με συντονισμένες κινήσεις, με άξονα τη δημιουργία ενός υπερ-πρωταθλήματος, το οποίο θα είναι στην κορυφή της πυραμίδας και από κάτω του θα είναι οι υπόλοιπες βαθμίδες στην Ευρώπη, με έμφαση στην οικονομική ανάπτυξη, την παραγωγική διαδικασία και τη διασύνδεση του με διοργανώσεις της FIBA, για να σταματήσει το τραγελαφικό γαϊτανάκι σε όλα τα επίπεδα, από τη διαιτησία μέχρι τα «παράθυρα», τότε μόνο θα έχει γίνει το πιο σημαντικό βήμα, από όλα όσα χρειάζονται, για να πραγματοποιηθεί η «έκρηξη» στο ευρωπαϊκό μπάσκετ και να μη μείνει πίσω, προσκολλημένο σε αγκυλώσεις του παρελθόντος και μικροπολιτικές σκοπιμότητες. Απλά κάποιος πρέπει να λύσει το γόρδιο δεσμό.
SOURCES
https://basketnews.com/news-159564-euroleague-team-budgets-2021-22-three-dominant-clubs.html
https://www.sportspromedia.com/news/euroleague-basketball-revenue-drop-panathinaikos-pandemic/
https://eb-advisorygroup.org/wp-content/uploads/2021/06/EBAG_Overcoming-the-Corona-Crisis.pdf
https://www.ballketing.com/post/euroleague-basketball-vs-european-super-league
