Από την στιγμή που θα επιλέξουμε να παρακολουθήσουμε ένα άθλημα, και να υποστηρίξουμε μια ομάδα, η έννοιες επιτυχία και αποτυχία καθορίζουν εν πολλοίς τον τρόπο που αντιλαμβανόμαστε τα δρώμενα στον αγωνιστικό χώρο και εκτός αυτού. Όσο και να προσπαθείς να είσαι αποστασιοποιημένος από το τελικό αποτέλεσμα, την στιγμή που ηχεί η κόρνα της γραμματείας το σκορ στον πίνακα είτε έχει +1π ή -1π για την ομάδα σου – καθορίζει αρχικά το πρωτόγονο συναίσθημα της χαράς η της λύπης – και ακολούθως βάζει ταμπέλες με χαρακτηριστικά στους πρωταγωνιστές. Κλασσικό παράδειγμα τα τρίποντα του Σπανούλη στο ΟΑΚΑ πριν 2 χρόνια έκαναν τον Ολυμπιακό πρωταθλητή και τον προπονητή του νικητή και επιτυχημένο. Σε αντίθετη περίπτωση οι ήττες στην Μαδρίτη και στην Κωνσταντινούπολη τον μεταμόρφωσαν σε «λίγο» και ηττοπαθή. Και στην εποχή που ζούμε το αίσθημα αυτό μέσω της αναπαραγωγής των αιτιών και την καλοπροαίρετη και μή «κριτική» μεταφέρεται από τους οπαδούς, τα social media και τα ΜΜΕ σε οποιονδήποτε επιχειρήσει ακόμα και μια διαφορετική ανάγνωση του αποτελέσματος. Και εκεί είναι που το όλο ζήτημα ξεφεύγει και οι προσωπικές απόψεις πολλές φορές ακούγονται παράλογες, αλλοπρόσαλλές και ισοπεδωτικές. <φωνή Νικόλα Αλέφαντου> «Έλα μωρέ τώρα με τον ..»
Ο λόγος που συμβαίνει αυτό είναι ότι δεν μπορούμε να συμφωνήσουμε σε ένα κοινό ορισμό για την επιτυχία και την αποτυχία. Και αυτό είναι πραγματικά περίεργο καθώς πολλά μυαλά στο παρελθόν επιχείρησαν να ορίσουν τις 2 έννοιες. Ο νομπελίστας ποιητής Οδυσσέας Ελύτης είπε πως η επιτυχία έχει 3 Τ (Ταλέντο, Τόλμη και Τύχη). Ο επίσης ποιητής Oscar Wild πίστευε πως η επιτυχία είναι επιστήμη του να δημιουργείς τις προϋποθέσεις για να επιτύχεις το τελικό σου σκοπό. Ο Jim Rohn (Αμερικανός συγγραφέας) είπε πως επιτυχία είναι να κάνεις συνηθισμένα πράγματα ασυνήθιστα καλά. Η Αυν Ραντ (πολιτικός φιλόσοφος) είπε πως η επιτυχία είναι η αναρρίχηση στα σκαλιά της ευκαιρίας. Σε ότι αφορά το μπάσκετ πολλοί κυρίως αθλητές και προπονητές έχουν ορίσει με τον τρόπο τους τις έννοιες. Η αγαπημένη μου ρήση περί επιτυχίας είναι από τον Steph Curry ο οποίος είπε πως η επιτυχία είναι επιλογή!
Ότι και να μας ακούγεται περισσότερο εύηχο ως ορισμός υπάρχει πάντοτε ο επιστημονικός τρόπος της ανάλυσης. Στις περισσότερες περιπτώσεις υπάρχουν 2 τρόποι να αναλύσεις μια υπόθεση – η ποιοτική και η ποσοτική ανάλυση. Στην δική μας περίπτωση (και με αφορμή την επερχόμενη αλλαγή στην τεχνική ηγεσία) αν η υπόθεση είναι ποιος προπονητής είναι επιτυχημένος και ποιος αποτυχημένος μπορούμε να αναλύσουμε την υπόθεση ποιοτικά π.χ. ποιοι ήταν οι στόχοι που του τέθηκαν, οι πόροι που του διατέθηκαν, οι αστάθμητοι παράγοντες που αντιμετώπισε και ποιο ήταν το τελικό αποτέλεσμα της διαχείρισης του. Είτε να επιχειρήσουμε να αναλύσουμε ποσοτικά το αποτέλεσμα της δουλειάς του αγνοώντας τους ποιοτικούς παράγοντες και με την παραδοχή πως είναι ικανότητα το να διαχειρίζεσαι τις συνθήκες που καλείσαι να αντιμετωπίσεις και σε ορισμένες περιπτώσεις να τις διαμορφώνεις προς όφελος σου. Με αυτή την παραδοχή μπορούμε να κάνουμε συγκρίσεις ως προς την ικανότητα με βάση το τελικό αποτέλεσμα και μόνο – θεωρώντας πως στο αποτέλεσμα αποτυπώνονται και οι χειρισμοί επί των ποιοτικών ζητημάτων.
Στον Ολυμπιακό βιώνουμε μια πρωτοφανή κατάσταση. Ο σύλλογος ως οντότητα είναι ένας τεράστιος αθλητικός οργανισμός με παρουσία σε διάφορα αθλήματα. Το γεγονός πως το ποδοσφαιρικό τμήμα είναι το πιο επιτυχημένο διαχρονικά εντός των τειχών της χώρας και ειδικότερα τα τελευταία 20 χρόνια έχει δώσει μια περίεργη χροιά στην έννοια επιτυχία / αποτυχία. Αφού κερδίζοντας το πρωτάθλημα η και το κύπελλο είναι το αναμενόμενο. Ενώ η μη κατάκτηση από τον Ολυμπιακό – είναι τεράστια αποτυχία! (κοινή παραδοχή μεταξύ εχθρών και φίλων) H κυριαρχία του ποδοσφαιρικού Ολυμπιακού στην Ελλάδα και η τοξικότητα της περιρρέουσας ατμόσφαιράς περιορίζει το μέγεθος της επιτυχίας όταν η ομάδα κερδίζει το πρωτάθλημα και σε κάθε περίπτωση αποπροσανατολίζει από το γεγονός πως η ίδια ομάδα συμμετέχει και σε Ευρωπαικές διοργανώσεις για 10 ετίες με συνήθως απογοητευτικές εμφανίσεις και αποτελέσματα. Φυσικά υπάρχουν καλοί λόγοι για αυτό όπως το χαμηλό μπάτζετ έναντι των αντιπάλων , η χαμηλή ανταγωνιστικότητα του Ελληνικού πρωταθλήματος, οι κακές διαιτησίες, οι διεφθαρμένες διοικήσεις, οι νταβατζήδες παράγοντες που βάζουν τον Ολυμπιακό ασπίδα στις προσωπικές τους επιδιώξεις, οι πολιτικάντηδες που παίζουν παιχνίδια στην πλάτη του συλλόγου κλπ. Ταυτόχρονα το τμήμα μπάσκετ απαξιώνεται από το ίδιο του κοινό γιατί δεν κερδίζει τίτλους στην Ελλάδα και παρότι η ίδια ομάδα έχει πάρει 3 φορές το κορυφαίο Ευρωπαϊκό τρόπαιο και έφτασε στον τελικό 8 φορές τα τελευταία 20 χρόνια!
<Προσοχή αυτό δεν είναι ένα άρθρο που θέλει να συγκρίνει ποδόσφαιρο με μπάσκετ και δεν διαχωρίζει τους Ολυμπιακούς σε Μπασκετικούς, ποδοσφαιρικούς κλπ.>
Αλλά χρειάζεται αυτή η περιγραφή για να καταλάβουμε πως οι έννοιες επιτυχία / αποτυχία στον Ελληνικό Αθλητισμό ορίζονται σε μεγάλο βαθμό από την ποδοσφαιρική λογική του μάγκα νταή προέδρου που φυσικά φτιάχνει “ομαδάρες” αλλά εν τέλει κυριαρχεί με τον έλεγχο του παρασκηνίου.
Μέσα σε αυτό το πλαίσιο του νεοελληνικού μας παραλογισμού, ο κάθε προπονητής του Ολυμπιακού κρίνεται και καλείται να διακριθεί. Με κριτήριο όχι μόνο τα αποτελέσματα του αλλά την επίδραση των εξωγενών παραγόντων – που προφανώς και δεν μπορεί να ελέγξει. Ειδικά δε στο μπάσκετ η πλήρης ανυπαρξία του Ολυμπιακού από το παρασκήνιο (κυρίως μετά την αποχώρηση Κόκκαλη) άφησε τον όποιο προπονητή και ομάδα είχαμε έρμαιο του κάθε Μπαλτάκου, Dpg των Γκρίζων Λύκων και του Φάρου (που υπηρετεί το μπάσκετ «ανιδιοτελώς» εδώ και 30 χρόνια με λεφτά δικά μας) Το αποτέλεσμα ήταν το «σύστημα» να προσαρμοστεί ευλαβικά στον μοναδικό πόλο που το ταΐζει ή το φοβίζει – με τα γνωστά σε όλους αποτελέσματα. Η ομάδα που έχει πάει σε 6 Final Four την τελευταία 10ετία, έπαιξε σε 5 τελικούς και πήρε 2 φορές το κορυφαίο ευρωπαϊκό τρόπαιο αντιμετωπίζεται σαν παρίας από το διεφθαρμένο σύστημα. Γιατί? Γιατί έτσι! Γιατί εδώ είναι βαλκάνια και κουμάντο θα κάνει ο Πηλοίδης, ο Ζαβλανός, ο Χριστοδούλου, ο Ψαριανός, ο Τανατζής, ο Γκόντας ο Φούφης και ο Αναστόπουλος.. και πρωτίστως ο μάγκας πρόεδρος που τους «στηρίζει» – ιδίως όσο δεν υπάρχει αντίπαλον δέος εκτός των 4 γραμμών. Και όποιος δεν το καταλαβαίνει απλά θα ζει με τις συνέπειες της απραξίας του.
Και σαν να μην έφτανε αυτό – λόγω των Ευρωπαϊκών επιτυχιών μας προέκυψε και αλαζονεία, ελιτισμός και στρουθοκαμιλισμός από την δική μας διοίκηση που πίστεψε πως βρήκε την χρυσή φόρμουλα επιτυχίας. Και τα όποια θετικά τα ρίχναμε στο «μοντέλο» και τα όποια αρνητικά στο κακό παρασκήνιο το οποίο το έχουμε καταγγείλει με όλους τους πιθανούς τρόπους – αλλά δεν αποφασίσαμε ποτέ να το αντιμετωπίσουμε. Our way και σε όποιον αρέσει λοιπόν…
Το μπλογκ είχε αναδείξει εδώ και περίπου 2 χρόνια τις αδυναμίες και τις εμμονές διοίκησης και προπονητή με σειρά άρθρων και οι «ειδικοί» μας έλεγαν πως δεν καταλαβαίνουμε καλά και πως στο τέλος θα κάνουμε το ταμείο. Ακόμα και δικοί μας άνθρωποι και γνώστες των καταστάσεων μας μας έλεγαν πως είμαστε πολύ αρνητικοί στην κριτική μας. Υπήρχαν μάλιστα και κάποιοι που ήλπιζαν σε ένα θαύμα στους τελικούς για να συνεχίσουν να ζουν στο συννεφάκι τους. Τώρα που το ταμείο έγινε κανείς δεν βγήκε να πει τελικά κάναμε λάθος – αλλά ξαφνικά όλοι ανακάλυψαν τα πασιφανή. Τα ΜΜΕ το χειρίζονται με τακτ μέχρι να δουν πιο θα είναι το νέο αφήγημα της διοίκησης, οι ατζέντηδες τρίβουν τα χέρια τους γιατί θα επωφεληθούν από τις αλλαγές, τα social media θέλουν ανθρωποφαγία, μεγάλες μεταγραφές και να ανοίξουν οι ουρανοί και να βρέχει ευρώ.
Τίποτα όμως δεν είναι σημαντικότερο αυτή τη στιγμή από να μάθουμε να κρίνουμε τις καταστάσεις περισσότερο με δεδομένα και λιγότερο με στερεοτυπικές αντιλήψεις και “alternative facts”.
Από τη στιγμή που οι τίτλοι στην Ελλάδα είναι εδώ και δεκαετίες το λάφυρο του ισχυρότερου παρασκηνιακά και εμείς δεν λερώνουμε τα χεράκια μας γιατί είμαστε υπεράνω… το κριτήριο επιτυχίας ενός προπονητή στον Ολυμπιακό δεν μπορεί να είναι κυρίως οι εγχώριοι τίτλοι αλλά η επιτυχία του ανά αγώνα (με βάση το επίπεδο δυσκολίας) και ακολούθως η πριμοδότηση της κατάκτησης ενός τίτλου. Αυτό σημαίνει πως δεν μπορούμε να αξιολογήσουμε την επιτυχία / αποτυχία μιας ομάδας + του προπονητή, χωρίς να συμπεριλάβουμε όλα της τα αποτελέσματα και τους αγώνες που καλείται να δώσει σε μια σεζόν σε Ελλάδα και Ευρώπη. Και οφείλουμε να κάνουμε συγκρίσεις με μοναδικό σημείο αναφοράς την συνολική παρουσία της ομάδας σε Ελλάδα και Ευρώπη στην διάρκεια του χρόνου. Όπως είπε και ο John Wooden η επιτυχία έρχεται από την γνώση πως έκανες ότι περισσότερο μπορούσες για να γίνεις όσο καλύτερος μπορείς. Άρα το κριτήριο πρέπει να είναι ο ίδιος σου ο εαυτός και οι καλύτερες και χειρότερες στιγμές σου.
Για να γίνει αυτό έφτιαξα ένα μοντέλο αξιολόγησης που υπολογίζει ποσοτικά την επιτυχία όλων των ομάδων του Ολυμπιακού από την δημιουργία της ομάδας το 1947. Το οποίο μπορείτε να το βρείτε στον ακόλουθο σύνδεσμο:
https://public.tableau.com/shared/GXHZNQJKR?:display_count=yes
Το μοντέλο (SIDX: Success Index) λειτουργεί ως εξής:
Έχει μια κλίμακα αξιολόγησης από -100 έως +100 πόντους και συμπεριλαμβάνει σε ποσόστωση 40% Ελληνικό Πρωτάθλημα, 10% Ελληνικό Κύπελλο και 50% Ευρωπαϊκές διοργανώσεις. (50-50 Ελλάδα / Ευρώπη) Στη συνέχεια υπολογίζοντας τις νίκες με ένα βαθμό δυσκολίας αναλόγως το επίπεδο της διοργάνωσης και τη φάση που επιτυγχάνονται, προσθέτει πόντους για τις νίκες και αφαιρεί από τις ήττες. Τέλος για κάθε διοργάνωση δίνει πόντους (20% των συνολικών πόντων π.χ. Ελληνικό πρωτάθλημα 10% x 40π = 4π ως μπόνους για την πρόκριση στα Play Off, Τελικούς η F4 και 10% = 4π για την κατάκτηση του τίτλου) Με αυτό τον τρόπο το μοντέλο ανταμείβει ανάλογα αριθμό νικών με επίπεδο δυσκολίας και κατακτήσεις τίτλων. Ακολουθούν αναλυτικά οι παραδοχές του μοντέλου
Ελληνικό Πρωτάθλημα = 40 πόντοι
Επίπεδο δυσκολίας αγώνα κανονικής περιόδου = 0,9
Bonus πρόκρισής στα Play Off = 1π (2,5% των 40π)
Επίπεδο δυσκολίας αγώνα Play Off = 0,9
Bonus πρόκρισής στoυς τελικούς = 2,5π (6,25% των 40π)
Επίπεδο δυσκολίας αγώνα Τελικών = 2
Bonus κατάκτησης τίτλου = 4π (10% των 40π)
Ελληνικό Κύπελο = 10 πόντοι
Τελική κατάταξη
Τοπ16 = 0π, Τοπ8 = 1π, Τοπ4= 5π, Τελικός= 7π, Κυπελλούχος = 8π
Bonus κατάκτησης τίτλου = 2π (20% των 10π)
(Για το Κύπελο επιλέχθηκε η διανομή πόντων ανά φάση καθώς ο αριθμός αγώνων και το επίπεδο ανταγωνισμού ανά φάση δεν συνδέονται)
Ευρωπαϊκές διοργανώσεις = 50 πόντοι
Επίπεδο δυσκολίας αγώνα κανονικής περιόδου = 1
Bonus πρόκρισής στα Play Off = 2π (4% των 50π)
Επίπεδο δυσκολίας αγώνα Play Off = 1,8
Bonus πρόκρισής στo F4 = 3π (6% των 50π)
Επίπεδο δυσκολίας αγώνα F4 = 2,4
Bonus κατάκτησης τίτλου = 5π (10% των 50π)
Υπολογίζοντας τους πόντους που συλλέγει μια ομάδα στις 3 διοργανώσεις καταλήγουμε στον δείκτη SIDX pts που μας επιτρέπει να αξιολογήσουμε την επιτυχία η αποτυχία μιας ομάδα από έτος σε έτος και των προπονητών μεταξύ τους. Αυτό σημαίνει πως μια ομάδα που θα κερδίσει όλους τους αγώνες που θα δώσει μπορεί να μαζέψει +100π και αν τους χάσει όλους -100π. Προφανώς όπως γνωρίζουμε στο μπάσκετ σπανίως μια ομάδα κερδίζει / χάνει όλους τους αγώνες που δίνει ως εκ τούτου οι ακραίες τιμές υπάρχουν μόνο και μόνο σαν όρια. Όπως προανέφερα η σύγκριση αυτή έχει νόημα μόνο με βάση την συνολική παρουσία της ομάδας σε Ελλάδα και Ευρώπη στην διάρκεια του χρόνου. Για να αποκτήσει λοιπόν μεγαλύτερο ενδιαφέρον η σύγκριση ομαδοποίησα ανά κατηγορία τις επιδόσεις ώστε να μπορούμε να συγκρίνουμε Συνολικά αλλά και ανά Πρωτάθλημα, Κύπελο και Ευρωπαϊκές διοργανώσεις. Η κατηγοριοποίηση έγινε εν είδη Likert scale.
ΠΙΝΑΚΑΣ Α
Φυσικά μπορούμε πάντοτε να χρησιμοποιούμε το SIDX pts για σύγκριση μεταξύ ομάδων / προπονητών που ανήκουν στην ίδια κατηγορία π.χ. οι ομάδες του 2011-12 και του 1996-1997 ανήκουν στην κατηγορία Very Good αλλά έχουν μικροδιαφορές στους πόντους που κατέκτησαν ανά διοργάνωση και συνολικά.
Αυτό που μπορεί να προσφέρει αυτό το μοντέλο είναι μια ομοιογενή κατάταξη με κοινά κριτήρια αξιολόγησης για όλες τις ομάδες που παρουσίασε ο σύλλογος από το 1947. Με ένα απλό σορτάρισμα μπορεί κάποιος να δει και ανά έτος και ανά διοργάνωση αλλά και ανά προπονητή από το φίλτρο δεξιά το δείκτη SIDX και να αξιολογήσει ποσοτικά την επιτυχία μιας ομάδας / προπονητή και το τι έχει συμβεί μέχρι σήμερα. Το μοντέλο δεν θα εξηγήσει ποτέ τις επιπτώσεις από τους εξωγενείς παράγοντες (τύχη, διαιτησίες, τραυματισμούς, επίπεδο αντιπάλων) ούτε το τι μπάτζετ διαχειρίστηκε ο κάθε προπονητής αλλά θα μας αναδείξει τους καλύτερους τους χειρότερους βάση αποτελεσμάτων και που βρισκόμαστε σήμερα εν έτη 2018 σε σύγκριση με άλλες χρονιές.
ΠΙΝΑΚΑΣ AVG SIDX ανά προπονητή
Κλείνοντας αυτό το κείμενο μερικές παρατηρήσεις βάση του δείκτη SIDX
- Ο Σφαιρόπουλος στα 4 χρόνια που έμεινε προσέφερε 2 τίτλους και 2 τελικούς EL απεδείχθη καλός προπονητής και βάση της αξιολόγησης SIDX είναι ο 4ος καλύτερος σε μ.ο. επίδοσης ανά έτος μετά τους Μπαρτζώκα, Ιφκοβιτς και Γιαννάκη. Όμως από τότε που ανέλαβε την ομάδα είχε πτωτική πορεία. (Ίσως όμως αυτό να οφείλεται λιγότερο στην τεχνική του ικανότητα του και περισσότερο στις επιλογές που έκανε στη διάρκεια του χρόνου.)
- Η φετινή συνολική επίδοση της ομάδας ήταν η 4η χειρότερη από τότε που ανέλαβαν οι ΑΦΟΙ την ομάδα.
- H τάση των τελευταίων 3 ετών είναι πτωτική (βέβαια αυτό εξηγείται από το υψηλότερο επίπεδο και τους περισσότερους αγώνες στην Euroleague).
- Η δε επίδοση στο Ελληνικό πρωτάθλημα που για 2 χρονιές έδωσε τίτλους φέτος έπεσε στα επίπεδα του 2009.
Δεν ήρθε το τέλος του κόσμου αλλά σίγουρα είναι καιρός για αυτοκριτική και πράξεις για να δούμε αν έχουμε αποκτήσει την τεχνογνωσία να κάνουμε rebuilt. Και αυτό είναι σημαντικό γιατί σε αντίθετη περίπτωση θα μπούμε σε δύσκολα μονοπάτια. Η γνώμη μου είναι πως ομάδα που θεωρείται Power house στην Ευρώπη δεν μπορεί να ρισκάρει με moneyball επιλογές στο θέμα προπονητή. Θα χρειαστεί να έχει εμπειρία και προσωπικότητα ώστε να διαχειριστεί την μετά Σπανούλη εποχή (είτε φύγει φέτος είτε στα επόμενα χρόνια). Εάν γίνει σωστή επιλογή εκεί όλα τα υπόλοιπα θα πάρουν το δρόμο τους.
