Στο σύγχρονο ευρωπαϊκό μπάσκετ επικρατεί η λογική του space the floor. Οι περισσότερες ομάδες ψάχνουν παίχτες στις θέσεις 1-4 οι οποίοι να μπορούν να σουτάρουν καλά από την περιφέρεια, ώστε να μεγαλώνουν οι αποστάσεις που δημιουργούνται μεταξύ των παικτών. Ταυτόχρονα, το σουτ τριών πόντων έχει εξελιχθεί ίσως στο πιο πολύτιμο σουτ, με την χρήση του να έχει αυξηθεί κατακόρυφα στη σύγχρονη εποχή. Το καλό τρίποντο είναι βασικό κριτήριο για την απόκτηση ενός παίχτη σήμερα, ακόμη και αν αυτός αγωνίζεται ως 4. Ένα κλασσικό παράδειγμα είναι ο ύψους 211cm Anthony Randolph, της Real, ο οποίος έχει μετατραπεί σε κλασσικό σουτέρ τριών πόντων από τις γωνίες κι έχει ως δεύτερη επιλογή να κινηθεί κοντά στο καλάθι (65 εκτελεσμένα 2pts – 105 εκτελεσμένα 3pts). Η γενικότερη εικόνα είναι αυτή της εκτέλεσης επιθέσεων 5 out ή 4 out- 1 in, με την πλειοψηφία των ομάδων να ψάχνουν τρόπους να εκμεταλλευτούν τους χώρους που δημιουργούνται ώστε γίνουν όσο το δυνατόν πιο αποδοτικές.
Ακόμη και σήμερα τα screens πάνω στη μπάλα, ειδικά το “άγιο” κεντρικό pick n’ roll, και γενικότερα το παιχνίδι 2 εναντίον 2 παραμένουν τα κυρίαρχα στοιχεία επιθετικής έκφρασης των ομάδων. Μάλιστα, οι ομάδες δίνουν όλο και πιο εύκολα την μπαγκέτα στην επίθεση σε παίχτες που δεν είναι pass first, αλλά θεωρούνται ballers (Larkin – James – Shved – Delaney – Wilbekin) και το παιχνίδι παίζεται σε μεγάλο βαθμό και στην απομόνωση. Πλέον όμως παρατηρείται ότι είναι εξίσου σημαντική και η κίνηση μακριά από τη μπάλα, η οποία αφορά κυρίως τις καταστάσεις που μπορούν να δημιουργηθούν από τα αντίστοιχα screens μακριά από τη μπάλα, αλλά και το ένστικτο και την αντίληψη κάποιων παικτών να κινηθούν έξυπνα στο χώρο.
Η αξία της off ball κίνησης είναι ότι μπορεί να παράγει εύκολους πόντους. Ο βασικός λόγος είναι ότι μια σωστά δομημένη επίθεση, η οποία βασίζεται στην κίνηση μακριά από τη μπάλα, μπορεί να γίνει εξαιρετικά απρόβλεπτη. Μία τέτοια επίθεση στοχεύει στο να βάλει την άμυνα σε ανισορροπία και να εκμεταλλευτεί ό,τι αυτή της δώσει μακριά από τη μπάλα, με βασικό ζητούμενο ένα ελεύθερο τρίποντο ή ένα ελεύθερο lay up, ανάλογα την περίπτωση και την εκάστοτε οδηγία του προπονητή.
Παρατηρείται λοιπόν ότι οι καλοί cutters, οι καλοί screeners και οι παίκτες που έχουν την ικανότητα να κινηθούν γύρω από τα screens είναι εξίσου σημαντικοί με τους on ball/pick n roll παίκτες. Ομάδες όπως η Zalgiris, η Alba, η Barcelona και φυσικά η Real Madrid αφιερώνουν σημαντικό κομμάτι του επιθετικού τους πλάνου πάνω στα screens μακριά από τη μπάλα. Είναι χαρακτηριστικό ότι τη σεζόν που πέρασε ο S. Jasikevicius δε δίστασε να αντικαταστήσει τον PG του Alex Perez με τον KC Rivers, έναν off ball παίχτη. Επειδή λοιπόν δε βρίσκεις κάθε μέρα παίκτες όπως οι James και Larkin πάμε να δούμε σε gifs κάποιους τρόπους με τους οποίους μια ομάδα μπορεί να εκμεταλλευτεί την κίνηση μακριά από τη μπάλα, σε συνδυασμό με το spacing ώστε να παράγει εύκολους πόντους.
Η κίνηση μακριά από τη μπάλα εξαρτάται από τον καλό συγχρονισμό και την ικανότητα των παικτών να εκτελέσουν, σε ότι έχει να κάνει με τα off ball screens. Πολλές φορές ένα καλό διάβασμα της φάσης από ένα παίχτη μπορεί να είναι εξαιρετικά αποτελεσματικό. Αρχικά, θα δούμε κάποιες περιπτώσεις στις οποίες η καλή αντίληψη κάποιων παικτών που κινούνται μακριά από τη μπάλα οδηγεί σε εύκολα καλάθια
ΚΙΝΗΣΗ ΜΑΚΡΙΑ ΑΠΟ ΤΟΝ ΑΝΤΙΠΑΛΟ
Στην πρώτη φάση ο Παπανικολάου πασάρει στον Tomic στο low post, κινείται αστραπιαία στην πλάτη του Maciulis και παίρνει την πάσα του Tomic για να σκοράρει ένα εύκολο καλάθι.
Στην επόμενη φάση ο Guduric προσποιείται ότι θα κινηθεί προς τον Datome για να πάρει το screen αλλά αλλάζει απότομα κατεύθυνση, για να σκοράρει άνετα μετά την πάσα του Vesely.
Και στις δύο περιπτώσεις η επίθεση σημάδεψε την καρδιά της άμυνας και το κενό που δημιουργήθηκε, από τη διατήρηση των σωστών αποστάσεων.
BASELINE CUTS
Οι παίκτες οι οποίοι έχουν την οξυδέρκεια να κινηθούν σωστά πάνω στην τελική γραμμή είναι πάντα χρήσιμοι. Στα παρακάτω gifs βλέπουμε κάποια κλασικά παραδείγματα από τον Παπανικολάου και τον Ponitka.
ΕΚΜΕΤΑΛΛΕΥΣΗ ΤΩΝ ΑΝΟΙΧΤΩΝ ΧΩΡΩΝ
Όπως προαναφέρθηκε, πλέον στο παιχνίδι οι ομάδες στοχεύουν στο να ανοίξουν το γήπεδο ώστε να είναι σε θέση να εκμεταλλεύονται κάθε σπιθαμή χώρου που δημιουργείται. Στις επόμενες φάσεις θα δούμε κάποια παραδείγματα στα οποία ο παίχτης που σκοράρει μας υπενθυμίζει ότι, πολλές φορές, το απλό και αυτονόητο είναι και το πιο αποτελεσματικό.
Στην πρώτη φάση ο Claver σκοράρει από την assist του Oleson. Ο Claver βλέπει το κενό που δημιουργείται στην καρδιά της άμυνας της Μπάρτσα και κόβει στην πλάτη του προσωπικού του αντιπάλου, ο οποίος δεν τον βλέπει.
Στη συνέχεια, μια πάρα πολύ απλή φάση που αποδεικνύει το πόσο σημαντική είναι η εκμετάλλευση των χώρων μέσα στο παρκέ. Ο Kuric κινείται στην πλάτη του αντιπάλου του, ο οποίος τον χάνει στιγμιαία και σκοράρει.
Στην επόμενη φάση βλέπουμε την οξυδέρκεια του Bobby Dixon, της Fenerhace, ο οποίος βρίσκεται στις 45 μοίρες και κινείται προς τη γωνία, όπου και δημιουργείται ο κενός χώρος μετά το screen του Melli. Ο Aaron White είναι διστακτικός, στο αν θα αλλάξει ή όχι, και ο Dixon τον τιμωρεί.
Η τελευταία φάση σε αυτή την κατηγορία είναι από το παιχνίδι Alba Berlin – Real Madrid, στο Βερολίνο. Εδώ βλέπουμε πώς η Alba εκθέτει την 2-3 άμυνα της Real, με την πολύ έξυπνη κίνηση του Giffey στον χώρο που δημιουργείται, στην πλάτη της άμυνας.
SCREEN ΜΑΚΡΙΑ ΑΠΟ ΤΗ ΜΠΑΛΑ
Είδαμε μέχρι στιγμής κάποια plays τα οποία κατέληξαν σε εύκολα καλάθια, μέσω της σωστής κίνησης κάποιων παικτών μακριά από τη μπάλα. Αυτό που παρουσιάζει πραγματικό ενδιαφέρον είναι να δούμε και τις καταστάσεις που δημιουργούνται όταν η κίνηση μακριά από τη μπάλα συμπεριλαμβάνει και screen, είτε είναι από έναν παίκτη είτε από 2 είτε, πιο σπάνια, ακόμη και από 3. Αυτή τη στιγμή υπάρχει πληθώρα παικτών οι οποίοι βγάζουν το ψωμί τους κινούμενοι γύρω από off ball screens. Ενδεικτικές περιπτώσεις είναι παίκτες όπως οι Milaknis – KC Rivers – Kuric – JC Carroll – Rudy – Erikson, και όχι μόνο, οι οποίοι αποτελούν βασικά γρανάζια της επίθεσης των ομάδων τους. Τώρα θα δούμε κάποιους τρόπους με τους οποίους οι ομάδες εκμεταλλεύονται τους sharpshooters τους.
Οι πρώτες τρεις φάσεις είναι ξανά από τον αγώνα Alba – Real. Αυτές οι φάσεις είναι τα τρία πρώτα plays στο παιχνίδι από τον coach Laso, 3 downscreens για τον Carroll. Αυτό που δημιουργεί μια τέτοια συνθήκη, είτε είναι τόσο απλή όσο στις παρακάτω 3 φάσεις είτε πιο σύνθετη, είναι ένα ελεύθερο σουτ μεγάλης αξία,ς για έναν σπεσιαλίστα. Άρα μια αρκετά θελκτική επιλογή για οποιονδήποτε coach.
Η επόμενη φάση είναι πάλι ένα downscreen για τον Carroll, μόνο που αυτή τη φορά δεν εκτελεί απευθείας, αλλά τελειώνει με ένα floater. Οι ικανοί off ball παίκτες είναι προφανώς είναι έτοιμοι να εκτελέσουν είτε σε πρώτο είτε σε δεύτερο χρόνο.
Εδώ σημαντικό ρόλο παίζει η επιλογή του αμυντικού, αν θα περάσει πάνω ή κάτω από το screen και η επακόλουθη επιλογή του σουτέρ.
Γενικότερα, οι δράσεις που δημιουργούνται μετά από screen μακριά από τη μπάλα μπορούν να τραβήξουν την προσοχή της άμυνας, “μασκαρεύοντας” μια άλλη δράση. Στην αντιμετώπιση τέτοιων δράσεων η άμυνα θα πρέπει να επιλέξει αν θα έχει την προσοχή της στην μπάλα ή όχι. Στην παρακάτω φάση η άμυνα της Alba έχει γυρίσει πλάτη στην μπάλα κι έχει ρίξει όλη της την προσοχή στην κίνηση του Carroll, ο οποίος λειτουργεί ως δόλωμα καθώς έχει screen επιλογής, είτε στον Tavares είτε σε ενδεχόμενο διπλό downscreen των Taylor – Randoplh. Η άμυνα αποπροσανατολίζεται πλήρως και το αποτέλεσμα είναι μια πανέξυπνη πάσα στον Taylor, ο οποίος σκοράρει εύκολα.
Σε μια παρόμοια φάση, ο Navarro τραβάει την προσοχή της άμυνας, καθώς πάει να βγει από το downscreen του Tomic, και ο Satoransky, με μια σταυρωτή μετά την προσποίηση ότι θα πασάρει στο Navarro, φτάνει εύκολα μέχρι το καλάθι.
Φυσικά, τα πιο πάνω downscreens που είδαμε μπορεί να είναι και διπλά (stagger), δηλαδή να εμπλέκονται 2 screeners ώστε να είναι ακόμη πιο δύσκολο για τον αμυντικό να ακολουθήσει τον σουτέρ γύρω από τα screens. Σε αυτή την περίπτωση η επίθεση μπορεί να γίνει πολύ απρόβλεπτη, ανάλογα με το πως εξελίσσεται η φάση καθώς η άμυνα θα πρέπει να είναι σε θέση να μπορέσει να υποστηρίξει αλλαγές και γενικά να έχει υψηλό βαθμό συγκέντρωσης, ανάλογα με το πως θα επιλέξει κάθε προπονητής να χρησιμοποιήσει το διπλό downscreen, πχ σε περίπτωση screen the screener.
Εδώ βλέπουμε ένα stagger για τον KC Rivers.
Και ένα iverson cut για τον μπόμπερ Jarell Eddie της Μούρθια.
Πιο σπάνια βλέπουμε να στήνεται ακόμη και τριπλό screen για το σουτέρ μιας ομάδας, όπως στην παρακάτω φάση για τον Erikson της Alba.
Για το τέλος, ας δούμε και κάποια πιο σύνθετα plays που προκύπτουν από τα off ball screens. Στις παρακάτω φάσεις θα δούμε την επίθεση να βάζει δύσκολα στην αντίπαλη άμυνα, εκτελώντας πολλαπλές δράσεις ταυτόχρονα.
Η πρώτη φάση είναι από το περσινό παιχνίδι μεταξύ των Zalgiris – Fener για τα paly off. Σε αυτή τη φάση ο Saras δημιουργεί για τους σουτέρ του (Grigonis-Milaknis), εμπλέκοντας και τους 2 στο double stagger που στήνει. Ο Grigonis παίρνει το πρώτο stagger και στη συνέχεια εκτελείται και δεύτερο stagger για τον Milaknis, το οποίο προκαλεί χάος στην άμυνα της Fener, καθώς ο Dixon αδυνατεί να ακολουθήσει την κίνησή του. Πραγματικά ένα πολύ ωραίο play το οποίο είναι πολύ δύσκολα αντιμετωπίσιμο.
Ακόμη μια φάση με double stagger, για την ακρίβεια ένα horns double stagger twirl. Εδώ στήνεται ένα double stagger για τον Brussino της Σαραγόσα, ο οποίος όμως αντί να περάσει από πάνω του κόβει προς τα μέσα (twirl) και δίνει screen στον πρώτο screener (Benzing), ο οποίος βγαίνει στην περιφέρεια και εκτελεί ανενόχλητος.
Ουσιαστικά στην παραπάνω φάση η άμυνα πρέπει να αποφασίσει το πως θα λειτουργήσει, αλλά η off ball δράση την αποπροσανατολίζει πλήρως.
Στην επόμενη φάση βλέπουμε πάλι τον Saras να δουλεύει για τον Milaknis ,με ένα hammer screen σε μία φάση από τα play off του 2018, που δυστυχώς πόνεσε πολύ τον Ολυμπιακό. Το pick n roll που στήνουν οι Pangos – Davies τραβάει όλη την προσοχή της άμυνας, την ώρα που ο Jankunas δίνει screen στον Milaknis στην πλατη του Σπανούλη.
Για το τέλος αφήσαμε ένα elevator screen που σχεδίασε ο coach Ιτούδης για τον Hilliard. Ο James “μασκαρεύει” τη δράση και ο Hillard παίρνει το screen“ασανσέρ” (οι Hines και Clyburn “κλείνουν τις πόρτες”), εκτελώντας για τρείς.
Συμπερασματικά, είδαμε κάποιους τρόπους με τους οποίους οι ομάδες μπορούν να εκμεταλλευτούν την κίνηση μακριά από τη μπάλα. Στο σύγχρονο μπάσκετ του spacing, όπου το γήπεδο έχει πλέον ανοίξει για τα καλά, βλέπουμε ότι υπάρχει μια τεράστια δεξαμενή επιλογών, κυρίως μέσω των screens μακριά από τη μπάλα, ώστε οι ομάδες να γίνουν ιδιαίτερα αποτελεσματικές και με άλλους τρόπους, πέρα από τις κλασικές 2-2 συνεργασίες ή το isolation. Η αξιοποίηση των δράσεων μακριά από τη μπάλα είναι ένα από τα στοιχεία που μπορούν να προσφέρουν ισορροπία στην επιθετική λειτουργία μιας ομάδας, αλλά και να την κάνουν απρόβλεπτη προσφέροντάς της εύκολους και πολύτιμους πόντους.
