Παρακολουθώ μπάσκετ από τότε που θυμάμαι τον εαυτό μου. Τα τελευταία χρόνια ως γνήσιος μπασκετόφιλος έχω αφιερώσει αρκετές ώρες στη μελέτη του παιχνιδιού στην Ευρώπη αλλά και στην απέναντι πλευρά του Ατλαντικού σε ότι έχει να κάνει με το τακτικό επίπεδο. Αυτό που πάντα με ενδιέφερε είναι ο τρόπος που παίζεται το άθλημα σήμερα και προς τα που οδηγείται σε παγκόσμιο επίπεδο.
Προφανώς και αυτό είναι τεράστιο θέμα ανάλυσης οπότε με αυτό το κείμενο θα αναφερθώ συγκεκριμένα στον τρόπο που έχει αλλάξει η στρατηγική στην επιθετική λειτουργία κυρίως σε επίπεδο Ευρωλίγκας αλλά και με παραδείγματα από ομάδες του ΝΒΑ από το οποίο θεωρώ ότι μπορούμε να αντλούμε πάντα χρήσιμες πληροφορίες και να τις εφαρμόζουμε στο μέτρο του δυνατού στην Ευρώπη.
Ο Oscar Wilde έγραφε κάποτε:
Και πώς μπορώ να μαντεύω το μέλλον; Μέσα από τα σημάδια του παρόντος. Στο παρόν βρίσκεται το μυστικό· αν προσέξεις το παρόν, τότε κι αυτό που θα συμβεί στο μέλλον θα είναι καλύτερο.
Ποιο είναι λοιπόν το πνεύμα της εποχής μας σε μπασκετικό επίπεδο και τι
μπορούμε να μάθουμε από αυτό;
SPACE THE FLOOR
Αναμφισβήτητα, το μπασκετ πλέον βασίζεται στη λογική του Read and React. Για την ακρίβεια, οποιαδήποτε διαφορετική λογική είναι ανεπαρκής. Πρέπει η κάθε ομάδα έχοντας αποφασίσει την επιθετική της τακτική να είναι σε θέση να διαβάζει το τι της δίνει η αντίπαλη άμυνα και να το εκμεταλλεύεται. Το concept είναι συνδεδεμένο με τον Rick Torbett αλλά η βάση της όλης θεωρίας πατάει στην Motion version εκδοχή του Bobby Knight. Ο Torbett βεβαίως εξέλιξε σε μεγάλο βαθμό το Read and React σε αυτό που είναι σήμερα.
Πιο συγκεκριμένα, σήμερα η επικρατούσα λογική είναι αυτή του Space the Floor. Η δημιουργία δηλαδή ενός πλαισίου στην επίθεση μισού γηπέδου, με ίσο και επαρκή χώρο μεταξύ των παιχτών, κάτι που επιτρέπει την αποτελεσματική μεταφορά της μπάλας αλλά και της κίνησης τους, αφού έτσι μεγιστοποιούνται οι αποστάσεις που πρέπει να καλύψει η αντίπαλη άμυνα.
Κατά συνέπεια, δημιουργούνται χώροι οι οποίοι πολλές φορές είναι αδύνατον να καλυφθούν επαρκώς από μια άμυνα όταν η μπάλα κινείται. Αυτό δρα ευεργετικά για ομάδες που έχουν καλούς σουτέρ ακροβολισμένους στην περιφέρεια, διότι παράγονται περισσότερα ελεύθερα σουτ καθώς οποιαδήποτε βοήθεια στην άμυνα πρέπει να καλύψει μεγάλες αποστάσεις.
Δεν είναι υπερβολή να πει κανείς ότι ζούμε στην εποχή των καλών σουτέρ σε πρωτοφανή βαθμό.
Η παραπάνω λογική έρχεται να αντικαταστάσει τη λογική της κυνικής εκτέλεσης δράσεων μέσα από Pick n Roll οι οποίες καταλήγουν σε εκτέλεση του χειριστή ή τελείωμα στο ρολάρισμα του ψηλού, αλλά και τη λογική του παιχνιδιού απομόνωσης είτε με κάθετο παιχνίδι είτε ακουμπώντας σε παίχτες με ικανότητα στο χαμηλό post – (isolation) των προηγούμενων δεκαετιών. Προφανώς και όλα αυτά τα στοιχεία είναι απαραίτητα αλλά όχι πλέον ως φιλοσοφία. Στο πέρασμα των χρόνων οι προπονητές διάβασαν και προσαρμόστηκαν πολύ καλύτερα στην άμυνα σε μικρό χώρο και κυρίως στο χώρο μέσα από τη γραμμή του τρίποντου.
Πλέον το παιχνίδι παίζεται πολύ στις δράσεις μακριά από τη μπάλα και στην εν γένει ικανότητα μιας επίθεσης να χτυπάει την close-out άμυνα είτε με μακρινά σουτ, είτε βάζοντας τη μπάλα στο παρκέ σε περίπτωση που η άμυνα κλείσει εγκαίρως είτε ακόμη και με κίνηση στην πλάτη της άμυνας.
Αποκτά μάλιστα τεράστια σημασία η χρήση παικτών με συγκεκριμένα προσόντα (point forwards-centers που βλέπουν γήπεδο, πλάγιοι με ικανότητες γκαρντ), σε συγκεκριμένα σημεία του παρκέ ακριβώς διότι η ικανότητά τους δε συναντάται σε αθλητές οι οποίοι κινούνται στα ίδια σημεία αλλά δεν έχουν εναρμονίσει το παιχνίδι τους με το πνεύμα της εποχής.
- Βέβαια για να είναι αποδοτική η λογική του Space the Floor χρειάζεται μια σειρά προϋποθέσεων όπως η ύπαρξη γκαρντ με σουτ (εκ των ουκ άνευ) τα οποία μπορούν να τρέξουν σε μεγάλες ταχύτητες Pick n Roll δράσεις αλλά και καλών screeners.
- Επίσης βασικό ζητούμενο είναι η ύπαρξη πλάγιων παιχτών ειδικά από τη θέση 3 οι οποίοι πρέπει να έχουν παιχνίδι με τη μπάλα στα χέρια και να είναι σε θέση να τρέξουν αντίστοιχα Side Pick n Rolls έχοντας ουσιαστικά το ρόλο του 3ου γκαρντ στη διάταξη της ομάδας.
Είναι ζωτικής σημασίας η ύπαρξη για παράδειγμα του Rudy Fernandez ή του Krunoslav Simon ή του Vladimir Micov σε αυτό το ρόλο διότι όταν κολλάει η επίθεση (και συμβαίνει συχνά αυτό ακόμη και στις καλύτερες ομάδες) μπορείς να ακουμπήσεις πάνω τους για να δημιουργήσουν ή να εκτελέσουν λειτουργώντας ως βαλβίδα αποσυμπίεσης.
Τέτοιου είδους πλάγιοι παίχτες με παιχνίδι με τη μπάλα στα χέρια έλειψαν από τον Ολυμπιακό τα τελευταία χρόνια ώστε να αναλάβουν πρωτοβουλίες όταν ο αντίπαλος έβρισκε τρόπους να απενεργοποιήσει την pick n roll δράση του Σπανούλη όσο αυτός έχανε μέρος της εκρηκτικότητας του και διαβαζόταν πιο εύκολα.
Φυσικά για να μπορέσεις να ανοίξεις πραγματικά το γήπεδο θα πρέπει να έχεις τουλάχιστον 4 παίχτες σε κάθε πεντάδα οι οποίοι να μπορούν να σουτάρουν τη μπάλα ώστε να κρατάνε την αντίπαλη άμυνα μακριά από το καλάθι.
Τέλος, και εδώ είναι το δύσκολο κομμάτι του όλου ζητήματος, θα πρέπει τα σχήματα που παρατάσσει στο παρκέ ο κάθε προπονητής να είναι ταυτόχρονα αποδοτικά στην άμυνα.
Η στελέχωση πλέον προσανατολίζεται στους αθλητές οι οποίοι σουτάρουν καλά τη μπάλα, ξέρουν τα βασικά του αθλήματος αλλά ταυτόχρονα μπορούν να αμυνθούν σε πολλές θέσεις και να υποστηρίξουν άμυνα με αλλαγές σε έκπτωση των πολύ αθλητικών αλλά ακατέργαστων παιχτών.
Έτσι εξασφαλίζεται η διαφύλαξη της αμυντικής ροής διότι οι ομάδες που αρέσκονται στο να μετακινούν τις άμυνες τιμωρούν κυνικά οποιαδήποτε αδράνεια σε σκριν πάνω ή μακριά από τη μπάλα αλλά και οποιοδήποτε mismatch κοντά στο καλάθι.
Το παιχνίδι έχει πλέον αλλάξει αλλά η αλήθεια είναι ότι μας πήρε κάποιον καιρό ώστε να κάνουμε αυτή τη μετάβαση προς το πιο ομαδικό μπάσκετ σε παγκόσμιο επίπεδο αλλά ας όψονται τα ιερά τέρατα του παρελθόντος και η αδιανόητη ικανότητά τους στην προσωπική φάση.
Ο ΠΑΡΑΓΟΝΤΑΣ “ΤΡΙΠΟΝΤΟ”
Στη λογική λοιπόν του space the floor το σουτ 3 πόντων ουσιαστικά αποτελεί πάρα πολύ σημαντικό παράγοντα και game-changer σε τακτικό επίπεδο. Πέραν του αριθμητικού παράγοντα τα σουτ 3 πόντων είναι πιο δύσκολο να αντιμετωπιστούν σε σχέση με τα σουτ κοντά στο καλάθι, επομένως μια ομάδα που απλώνει την αντίπαλη άμυνα και έχει τα κατάλληλα εργαλεία μπορεί να βρει πάρα πολλά τέτοια ελεύθερα σουτ. Επίσης δίνουν ψυχολογία και αυξάνουν την πιθανότητα του επιθετικού ριμπάουντ σε σχέση με τα πιο κοντινά σουτ που είναι πιο εύκολο να ελεγχθούν από την αντίπαλη άμυνα.
Με βάση τα στατιστικά στην Ευρωλίγκα ο μέσος όρος εκτελεσμένων σούτ 3 πόντων παραμένει σταθερός από το 2013 και έπειτα αλλά έχει αυξηθεί ραγδαία η ευστοχία των ομάδων από την περιφέρεια τα τελευταία χρόνια ιδιαίτερα από το 2011.
Stats από τον Ανδρέα Χριστοφόρου και το http://www.badbasket.gr
Είναι γεγονός ότι πλέον οι ομάδες ψάχνουν τους καλούς περιφερειακούς εκτελεστές ανεξαρτήτως της θέσης που αγωνίζονται και επιβάλλεται να στελεχώνεις μια ομάδα με τέτοιους παίχτες. Φυσικά πρέπει παράλληλα να μπορούν να αμυνθούν και στη θέση τους για αυτό το λόγο παίχτες με χαρακτηριστικά 3&D είναι δυσεύρετοι.
Ουσιαστικά έχει νόημα για μια ομάδα να στήσει δράσεις μακριά από τη μπάλα στοχεύοντας στην άμεση εκτέλεση αλλά δεν αρκεί να έχεις μια ομάδα που αποτελείται απλά από καλούς σουτέρ. Είναι πολύ σημαντικό να μπορείς σε δεύτερο χρόνο να εκμεταλλεύεσαι κάθε ελεύθερο εκατοστό του παρκέ και οποιαδήποτε ανισορροπία της αντίπαλης άμυνας.
Ακόμη πιο δυσεύρετοι είναι εκείνοι οι παίχτες που μπορούν να εκτελέσουν από μακρινή απόσταση αλλά και να πασάρουν σωστά ή να βάλουν τη μπάλα στο παρκέ χωρίς να διαταράσσουν τη ροή της επίθεσης ειδικά αν μιλάμε για πλάγιους παίχτες στις θέσεις 2-3 αλλά και από τη θέση 4 καθώς η λογική του Space the Floor θέλει και τα τεσσάρια να σουτάρουν με συνέπεια.
Το βασικό ζητούμενο είναι να υπάρχει ισορροπία στην εκτέλεση και κατα συνέπεια στην αποτελεσματικότητα. Αυτό έχει να κάνει με το πως κατανέμεις τις δράσεις σου στην επίθεση. Το ίδιο το παιχνίδι θα σου υπαγορεύσει το πως θα εκτελέσεις αρκεί αν έχεις στήσει τις σωστές δράσεις.
Οι ομάδες που σουτάρουν με υψηλά ποσοστά της τάξεως του 40% και πάνω αφενός μεγιστοποιούν την επιθετική τους απόδοση αφετέρου δημιουργούν καλύτερες προϋποθέσεις και για την εκτέλεση σουτ 2 πόντων.
Για παράδειγμα η Real Madrid φέτος είναι 2 η σε μέσο όρο εκτελεσμένων σουτ 3 πόντων σουτάροντας με το εξαιρετικό 39% αλλά ταυτόχρονα είναι προτελευταία σε μέσο
όρο εκτελεσμένων σούτ 2 πόντων όμως 3 η πιο εύστοχη, αντίστοιχο είναι και το παράδειγμα της Efes. Αυτές οι δύο ομάδες αποτελούν καλά παραδείγματα άρτιας εφαρμογής των αρχών του Space the Floor. Παράλληλα κινούνται σε υψηλό pace και αναζητούν τις γρήγορες επιθέσεις και φυσικά τα ελεύθερα σουτ 3 πόντων στο ανοιχτό γήπεδο και μαζί με την CSKA η οποία πρώτη εφάρμοσε σε μεγάλο βαθμό τη λογική του Space the Floor αν και φέτος έχει δώσει μεγάλη βαρύτητα και στο κομμάτι του Isolation.
Από την άλλη οι Zalgiris (κυρίως η περυσινή εκδοχή) και Fenerbahce αποτελούν δύο πολύ καλά παραδείγματα ομάδων οι οποίες κινούμενες σε πολύ χαμηλότερο pace δεν εκτελούν πολλά τρίποντα αλλά είναι εξαιρετικά εύστοχες διότι ψάχνουν διαρκώς το καλύτερο σουτ με προτίμηση στα σουτ κοντά/μέσα στο ζωγραφιστό.
Η ουσία είναι ότι κάθε ομάδα χρειάζεται μια καλή μίξη διπόντων και τριπόντων για να είναι αποτελεσματική. Καθένα σουτ έχει πλεονεκτήματα κα μειονεκτήματα αλλά το καθένα από αυτά είναι πιο αποτελεσματικό όταν και το άλλο χρησιμοποιείται σωστά.
Η ΚΑΙΝΟΤΟΜΙΑ ΤΟΥ ΝΒΑ
Αν ρίξουμε μια ματιά στην απέναντι πλευρά του Ατλαντικού θα παρατηρήσουμε ενδιαφέροντα πράγματα στα πλαίσια του Space the Floor.
Οι Milwaukee Bucks, μία από τις κορυφαίες ομάδες του ΝΒΑ αυτή τη στιγμή εφαρμόζουν μια καινοτομία στις διατάξεις 5-out (όλοι οι παίχτες στήνονται έξω από τη γραμμή του τριπόντου) δίνοντας νέα διάσταση στην έννοια του space the floor. Ουσιαστικά στην αρχική τους διάταξη χρησιμοποιούν πολλές φορές τον center τους Brook Lopez ως σουτέρ τοποθετώντας στις γωνίες του παρκέ και έξω από τη γραμμή των 3 πόντων.
Ο Lopez είναι ικανότατος σουτέρ από μακρινή απόσταση οπότε η αντίπαλη ομάδα αναγκαστικά θα πρέπει να τραβήξει τον center της και προσωπικό αντίπαλο του Lopez μακριά από τον κεντρικό άξονα και στα 7 μέτρα απόσταση από το καλάθι. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα να καθαρίζει ο χώρος γύρω από το καλάθι από ψηλά κορμιά απενεργοποιώντας έτσι οποιαδήποτε βοήθεια κοντά στο ζωγραφιστό. ‘Ετσι δημιουργείται μεγαλύτερο πεδίο δράσης κυρίως για τον σούπερσταρ της ομάδας Γιάννη Αντετοκούνμπο αλλά και για τους Malcolm Brogdon και Eric Bledsoe οι οποίοι είναι εξαιρετικά ικανοί στο κάθετο παιχνίδι και βρίσκουν κατ’ αυτόν τον τρόπο ευκαιρίες για εύκολα lay ups ή για δημιουργία ανισορροπίας στην άμυνα όταν πάνε σε Drive and Kick.
Φυσικά δεν μπορεί να γίνει ευθεία σύγκριση με τις ομάδες του Ευρωπαϊκού μπάσκετ αλλά η παραπάνω λογική μπορεί να χρησιμεύσει ως ακόμη μια καινοτόμος σκέψη σε επίπεδο εξέλιξης του αθλήματος. Υπάρχει πρόσφατο το παράδειγμα της Μπασκόνια της περιόδου 2015-2016 με δράσεις για τον Μπουρούση ο οποίος είχε την ευκαιρία να τραβηχτεί στο τρίποντο και να εκτελέσει, αλλά αυτό γινόταν κυρίως μέσω της άμεσης συμμετοχής του σε σκριν πάνω στη μπάλα (pick n pop, spain pick n roll, διατάξεις horns) και όχι ως μέρος ενός συστήματος που τον τοποθετούσε μακριά από αυτή.
Ίσως βαδίζουμε στην εποχή των shooting centers, εκεί όπου σε κάποιο βαθμό οι κλασσικές θέσεις παύουν να υφίστανται όπως τις γνωρίζαμε ως τώρα. Τα μάτια μας πρέπει να είναι πάντα στραμμένα στο παρόν ώστε να μπορούμε να επεξεργαζόμαστε ιδέες οι οποίες είναι εναρμονισμένες με το πνεύμα της εποχής για να είμαστε αποδοτικότεροι στο άμεσο μέλλον.
(Σημείωση: Tο κείμενο δεν κάνει ευθεία παραπομπή στον Ολυμπιακό – παρότι εξηγεί πολλές από τις αδυναμίες του)
ΠΗΓΕΣ:
https://en.wikipedia.org/wiki/Motion_offense#Bob_Knight’s_version
https://www.captechconsulting.com/blogs/evolution-of-the-3-point-shot-and-
what-it-tells-us-about-change-management
https://basketball.realgm.com/international/league/1/Euroleague/team-
stats/2019/Advanced_Stats/Team_Totals/ortg/desc
https://www.basketball-reference.com/leagues/NBA_stats_per_game.html
