Ορισμένοι φίλοι με ρώτησαν γιατί δεν έγραψες για το παιχνίδι με τη Ζαλγκίρις. Ειλικρινά δεν ήξερα τι να γράψω παρά μόνο «πως είναι δυνατόν να χάσαμε από αυτή την ομάδα 20π!!!» Επειδή σε αυτό το σημείο της σαιζόν δεν έχει κανένα νόημα να συνεχιστεί αυτή η κουβέντα του πως και του γιατί – σήμερα θα ασχοληθώ με σοβαρότερα ζητήματα. Όπως το ζήτημα της ηγεσίας το οποίο έχει ιδιάζουσα σημασία για την πορεία της ομάδας φέτος αλλά και τις προοπτικές της για το μέλλον. Τι είναι όμως ηγεσία? Η ηγεσία είναι μια έννοια που έχει αναλυθεί όσο λίγες στο επίπεδο της πολιτικής, της στρατιωτικής, της φιλοσοφικής, ακαδημαϊκής και επιχειρηματικής σκέψης. Όλοι συμφωνούν στην σημασία της ηγετικής ικανότητας (παρότι ανά κατηγορία σκέψης κάποια χαρακτηριστικά προτάσσονται ως σημαντικότερα από κάποια άλλα) και οι περισσότεροι μελετητές υποστηρίζουν πως δεν διδάσκεται αλλά είναι έμφυτη – είναι δηλαδή στοιχείο χαρακτήρα που αναπτύσσεται αλλά δεν δημιουργείται. Αν θέλουμε να δώσουμε έναν γενικό ορισμό στην έννοια της ηγεσίας – ηγέτης είναι αυτός που θα δώσει τις κατευθύνσεις και τα υπόλοιπα μέλη της ομάδας του θα τον ακολουθήσουν γιατί τον εμπιστεύονται. Σύμφωνα με διάφορες έρευνες οι ηγέτες έχουν αρκετά από τα ακόλουθα χαρακτηριστικά:
- Επίγνωση του τι κάνουν
- Αποφασιστικότητα
- Ταυτίζονται με την ομάδα
- Αναλαμβάνουν την ευθύνη των αποφάσεων στις δύσκολες στιγμές
- Έχουν Αυτοπεποίθηση
- Είναι αισιόδοξοι και μπορούν να το μεταδίδουν
- Είναι Ειλικρινείς με τον εαυτό τους και την ομάδα τους
- Είναι αφοσιωμένοι στο στόχο τους
- Μπορούν να εμπνεύσουν τους γύρω τους
Το πόσο σημαντικός θεωρείται ο Ηγέτης από τους διάφορους μελετητές καταγράφεται σε μερικές από τις ακόλουθες φράσεις που έχουν ειπωθεί στο παρελθόν.
«Με φοβίζει περισσότερο ένας στρατός από 100 πρόβατα που τα οδηγεί ένα λεοντάρι παρά ένας στρατός 100 λεονταριών που τα οδηγεί ένα πρόβατο.»
«Ηγέτης είναι αυτός που οδηγεί τους ανθρώπους εκεί που θέλουν να πάνε. Μεγάλος ηγέτης είναι αυτός που τους οδηγεί εκεί που δεν είχαν ποτέ φανταστεί ότι θα ήθελαν να πάνε.»
«Η ποιότητα της ηγεσίας, περισσότερο από κάθε άλλη παράμετρο, καθορίζει την επιτυχία ή την αποτυχία ενός Οργανισμού.»
«Ο ηγέτης είναι αυτός που βλέπει αυτά που δεν βλέπουν οι άλλοι, που βλέπει μακρύτερα από τους άλλους και που βλέπει πριν από τους άλλους»
Στον επαγγελματικό αθλητισμό για λόγους καθαρά αθλητικούς αλλά και εμπορικούς οι ηγέτες των ομάδων προβάλλονται με τέτοιο τρόπο που πολλές φορές μοιάζουν υπεράνθρωποι ενώ η πραγματικότητα είναι εντελώς διαφορετική. Για όσους έχουν αγωνιστεί έστω και ερασιτεχνικά σε μια ομάδα θα αναγνωρίσουν σίγουρα πως ο ηγέτης της ομάδας μπορεί να μην είναι και ο καλύτερος παίκτης, πολλές φορές δεν είναι καν παίκτης είναι ο προπονητής, ο πρόεδρος ή κάποιος απλός παράγοντας που έχει μια μοναδική ικανότητα να βγάζει από όλους τον καλύτερο τους εαυτό. Είναι αυτός που βγαίνει μπροστά – και κάνει αυτό που οι Aγγλοσάξωνες λένε “rally the troops” – δίνει την κατεύθυνση και με την παρουσία του βοηθάει την ομάδα να λειτουργεί αποτελεσματικά να βελτιώνεται και να πραγματοποιεί τους στόχους της. Κοινώς δεν είναι θέμα τόσο ικανοτήτων όσο χαρακτήρα!
Στο σύγχρονο επαγγελματικό μπάσκετ ο ρόλος αυτός ταυτίζεται συνήθως με 3 ρόλους μέσα σε ένα οργανισμό α) αυτό που οι Αμερικανοί αποκαλούν Franchise Player – που είναι ο αστέρας γύρω από τον οποίο στήνεται το αγωνιστικό πρόσωπο της ομάδας και κυρίως στο ΝΒΑ το εμπορικό μοντέλο β) ο προπονητής ο ρόλος του οποίου είναι να διαχειριστεί το υλικό να επιτύχει τους αγωνιστικούς στόχους και να αναπτύξει την ομάδα γ) η διοίκηση που είναι υπεύθυνη να διαχειριστεί τον αθλητικό οργανισμό και το εμπορικό μοντέλο ώστε να δημιουργήσει πόρους και να τους επενδύσει όπου και όποτε αυτό απαιτείται σε συνεργασία με τον αθλητικό διευθυντή / προπονητή.
Στο μπάσκετ έχουμε λοιπόν 3 ειδών ηγεσίας Αγωνιστική, Τεχνική και Διοικητική. Αναλόγως με το επίπεδο και την ήπειρο που βρίσκεται η ομάδα η ιεραρχία και η επιρροή ανάμεσα στις 3 ηγεσίες μεταβάλλεται. Το αμερικάνικο μοντέλο του επαγγελματικού αθλητισμού βασίζεται στον ηγέτη Franchise player (Quarterback στο αμερικάνικο ποδόσφαιρο, Pitcher στο Baseball) και στην ικανότητα της διοίκησης να κάνει τις σωστές ενέργειες ώστε να δημιουργήσει μεγαλύτερη αθλητική αξία σε μια ομάδα επενδύοντας πάνω κάτω τον ίδιο αριθμό χρημάτων (Salary cap – μέγιστος αριθμός χρημάτων που μπορεί μια ομάδα να πληρώσει σε μισθούς παικτών). Επειδή τα χρήματα δεν είναι αρκετά για την απόκτηση πολλών πρωτοκλασάτων αθλητών (αφού οι καλύτεροι θα αναζητήσουν το υψηλότερο δυνατό συμβόλαιο) οι ομάδες επιλέγουν 1-2 που θα είναι πολύ υψηλά αμειβόμενοι και συνήθως υπογράφουν μακροχρόνια συμβόλαια – και οι υπόλοιποι παίκτες συμπληρώνουν το αγωνιστικό παζλ και έχουν σημαντικά χαμηλότερες αμοιβές. Κατ’αυτό τον τρόπο οι ηγέτες ορίζονται με το καλημέρα μέσα από το σύστημα των αμοιβών και οι προπονητές δουλεύουν το αγωνιστικό πλάνο της ομάδας τους με γνώμονα την ανάδειξή των πλεονεκτημάτων των Franchise players και την απόκρυψη των αδυναμιών τους.
Στην Ευρώπη που δεν υπάρχει η έννοια του Salary Cap οι π.χ. ΤΣΣΚ και η Ρεάλ (στο παρελθόν και οι Ολυμπιακός, ΠΑΟ) μπορούν να επενδύουν όσα χρήματα θέλουν και κατ’ επέκταση να αποκτούν πολλούς και καλούς παίκτες (όχι φυσικά του επιπέδου του ΝΒΑ αλλά πολύ υψηλού επιπέδου) με αποτέλεσμα να υπάρχουν ομάδες που κινούνται σε διαφορετικές ταχύτητες ως απόρροια της οικονομικής τους δυνατότητας. Αυτό αναδεικνύει τις διοικήσεις αλλά κυρίως τους προπονητές ως βασικούς συντελεστές της επιτυχίας / αποτυχίας αφού μέσω της επένδυσης & των επιλογών τους θα καθορίσουν σε σημαντικό βαθμό το τελικό αποτέλεσμα. Είναι σχεδόν προ-απαιτούμενο πως ο προπονητής αν έχει μικρότερο Budget θα προσπαθήσει να δημιουργήσει μια ομάδα ανταγωνιστική με λιγότερους πόρους και εάν έχει υψηλό Budget θα πρέπει να αξιοποιήσει τους αστέρες και να κατακτήσει τίτλους. Αυτό σε συνδυασμό με την αγωνιστική φιλοσοφία του Ευρωπαϊκού μπάσκετ που προτάσσει την καλή γνώση των βασικών του αθλήματος την ομαδικότητα και την τακτική αναδεικνύει τον προπονητή σε κατά ρόλο ηγέτη. Σε αντίθεση με το ΝΒΑ που όλα περιστρέφονται γύρω από τον αστέρα ακόμα και η τακτική – αφού παρατηρούνται αρκετά από τα Plays να είναι παιχνίδι απομόνωσης (ISO) όπου ο Franchise player θα παίξει 1-ον-1 με τον αμυντικό και εκεί η επιτυχία άπτεται στην προσωπική του ικανότητα και λιγότερο στην ικανότητα του προπονητή η της ομάδας.
Μέσα σε αυτό το πλαίσιο ο Ολυμπιακός ακολούθησε ένα δρόμο διαφορετικό και από την Ευρωπαϊκή αλλά και από την Αμερικανική λογική. Αυτό προέκυψε μάλλον τυχαία και μετά από μια σειρά αποτυχημένων προσπάθειών όπου τεράστια ποσά δαπανήθηκαν από τους Αφους Αγγελόπουλους και είχαν φτάσει ένα βήμα πριν την αποχώρηση από την ΚΑΕ. Σε συμφωνία με τον Coach Ivkovic έστησαν μια φιλοσοφία ομάδας με 2 franchise players (Σπανούλη, Πρίντεζη) νεαρούς και φιλόδοξους παίκτες και ευρωπαϊκή λογική παιχνιδιού με έμφαση στην ομαδικότητα, στην άμυνα και στο περιορισμένο budget. Η επιτυχία της ομάδας ήρθε απρόσμενα αφού με τον Σπανούλη στην καλύτερη φάση της καριέρας και τον Πρίντεζη να συμπληρώνει όποτε η ομάδα χρειαζόταν ηγεσία μέσα στο γήπεδο ο Ολυμπιακός έκανε το back to back. Όμως από την στιγμή που οι αντίπαλοι διάβασαν το μοντέλο – άρχισαν τα προβλήματα – αφού μέσω του εξουθενωτικού ρυθμού και συνεχών αλλαγών στην άμυνα πάνω στον αρχηγό (που έβαλαν στο παιχνίδι τους ομάδες όπως η Ρεάλ τα προηγούμενα χρόνια, και αρκετές άλλες φέτος) τον απομονώνουν και αναδεικνύουν τις περιορισμένες επιθετικές αρετές του Ολυμπιακού όταν δεν δημιουργεί ο Σπανούλης με την μπάλα στα χέρια. Ο Coach Μπαρτζώκας αντιλαμβανόμενος το πρόβλημα άνοιξε το παιχνίδι με 3 παίκτες ακροβολισμένους έξω από τα 6.75 και αρκετές επιλογές για catch and shoot η drive split & extra pass plays – παίρνοντας την ευθύνη της δημιουργίας (και αποφορτίζοντας) για μεγάλο μέρος του αγώνα τον Σπανούλη. Μετά την αποπομπή Μπαρτζώκα και το τέλος της περσυνής σαιζόν ο Coach Σφαιρόπουλος επέλεξε να αλλάξει ρότα στην ομάδα επιθετικά και να χτυπήσει μέσα στο καλάθι – με προφανή σκοπό να μεταφέρει το πεδίο δράσης μέσα στο ζωγραφιστό – και να κυνηγήσει ο ίδιος με αθλητικούς περιφερειακούς τις αντίπαλες περιφέριες. Δυστυχώς για την ομάδα δεν υπολόγιζε τους τραυματισμούς (Young) τη δυσκολία να βρεις άξιο αντικαταστάτη με περιορισμένο budget και την απότομη πτώση της απόδοσης του Σπανούλη. Kαι όπως αποδείχθηκε δεν υπάρχει Plan B για το ποιος θα δημιουργήσει για τους ψηλούς εάν δεν μπορεί ο αρχηγός.
Όμως όλα αυτά είναι ασήμαντα μπροστά στην πρόκληση του 3/3 που θα μετατρέψει το τραγικό μας φετινό Τοπ16 σε ένα ακόμα αθλητικό θρίαμβο. Με την ομάδα να παίζει ένα από τα σημαντικότερα ματς της σύγχρονης ιστορίας την Παρασκευή – όπου είτε θα πάρει παράταση η ελπίδα πρόκρισης για άλλη μια εβδομάδα – είτε θα κλείσει ένας κύκλος συνεχόμενων ευρωπαϊκών επιτυχιών – όλοι έχουν στραφεί στην ηγεσία της ομάδας αναζητώντας έμπνευση που θα δώσει την ώθηση για το τι πρόκειται να ακολουθήσει. Είτε αυτή η ηγεσία είναι η τεχνική είτε αγωνιστική είτε διοικητική είναι αυτοί που θα πρέπει να βγουν μπροστά και να οδηγήσουν την ομάδα προς τον στόχο της. Την Παρασκευή δεν θα έχει τόσο σημασία η αγωνιστική κατάσταση όσο να εμφανιστεί στο γήπεδο ο πραγματικός χαρακτήρας της ομάδας!
Όπως είπε και ο Warren Bennis ένας γκουρού της διοίκησης «Οι ηγέτες πρέπει να ξεσηκώνουν τις ομάδες τους να χορεύουν στους ήχους μιας μουσικής που δεν ακούγεται ακόμα.» Δεν ξέρω αν είναι υπερβολική πίστη αλλά ήδη ακούω κάποιες νότες…
«Come on let’s do it again – Let’s take the chances – Come on let’s do it again – Let’s make the first steps – LEAD ME ON»
