Το “Last Dance” ήταν χωρίς αμφιβολία μια από τις πιο επιτυχημένες σειρές ντοκιμαντέρ που έχει βγάλει το ESPN. Πλούσιο αρχειακό υλικό, συζητήσεις με παίκτες/παράγοντες/δημοσιογράφους και ανθρώπους γύρω και μέσα στα πράγματα του ΝΒΑ της εποχής.
Για τους μεγαλύτερους εξ΄ημών δεν νομίζω πως στο τέλος μάθαμε κάτι πολύ συνταρακτικό ή καινούργιο, αφού έχουν περάσει 20 χρόνια ή και παραπάνω από τα γεγονότα που περιγράφει η σειρά. Έφερε όμως ένα αίσθημα μελαγχολίας και τουλάχιστον προσωπικά με πήγε πολύ πίσω, σε μια εποχή τόσο διαφορετική που μου μοιάζει ξένη.
Γράφω το κείμενο αυτό για να συζητήσουμε τις αναμνήσεις μας και να θυμηθούμε εκείνη την εποχή του NBA, χρησιμοποιώντας τις δικές μου παιδικές στιγμές. Δεν με απασχολεί ο ρεβιζιονισμός, ούτε να πάρω θέση για το ποιος είναι ο GOAT, πόσο κακές ήταν οι σχέσεις με τους Pistons, ή αν o MJ ήταν νταής και κόπανος. Με δεκάδες βιβλία, άρθρα, αφιερώματα και βίντεο, ο καθένας έχει ήδη σχηματίσει την γνώμη του. Κρατάω την δική μου για το τέλος, όχι πως έχει μεγάλη σημασία. Θα το χωρίσω σε τρεις ενότητες: τι μου θύμισε το Last Dance, τι ξέχασε να μου πει και τι μου άφησε.
Τι μου θύμισε
Λίγη προσωπική ιστορία ως υπόβαθρο: δυστυχώς ή ευτυχώς, η σχέση μου με την ομάδα των Bulls έγινε και παραμένει οπαδική λόγω μιας οικογενειακής συγκυρίας. Μετακομίσαμε στο Σικάγο όταν ήμουν 2 χρονών και έχω ζήσει στην πόλη σε δύο περιόδους, σε σύνολο πάνω από 12 χρόνια.
Το πρώτο μου παιχνίδι μπάσκετ ήταν Bulls εναντίον Lakers τον Δεκέμβριο του 1989, μια εβδομάδα πριν τα Χριστούγεννα (παραδόξως το τελευταίο παιχνίδι NBA που είδα ήταν πάλι Δεκέμβριος 2005, πάλι εναντίον των Lakers. Έκτοτε δεν έχω ξαναπάει σε αγώνα στις ΗΠΑ). Η ομάδα έπαιζε στο Chicago Stadium, και οι Bears ήταν σαφώς η πιο δημοφιλής ομάδα της πόλης, σε βαθμό που θυμάμαι πως πήγα στο γήπεδο με μπλούζα Walter Payton και το πορτοκαλί νούμερο 34 στην πλάτη.
Κοιτώντας προς τα πίσω και προς το συγκεκριμένο παιχνίδι, νομίζω ήμουν λίγο αχάριστος που δεν είχα δείξει τον ανάλογο ενθουσιασμό τις προηγούμενες μέρες, αλλά μετά τον αγώνα, ομολογώ πως έγινα κανονικός οπαδός. Βέβαια σε μια εποχή χωρίς internet, μέσα κοινωνικής δικτύωσης κ.ο.κ., το οπαδός σήμαινε να διαβάζω τα αθλητικά όποτε άφηνε ο θείος μου την εφημερίδα, να κάνω άθλια drive και σουτ στην μπασκέτα μας και να παίζω ρολόι με τον γείτονα, αλλά και να ζητάω από την θεία μου (της οποίας η εταιρεία είχε τις θέσεις που μας φιλοξένησαν) κάθε εβδομάδα να με πάει στο γήπεδο.
Θυμάμαι έντονα και χαρακτηριστικά τους αποκλεισμούς από τους Pistons, όχι επειδή ήταν άδικοι, ούτε επειδή ήταν σκληροί απέναντι στον MJ, αλλά γιατί συνέπεσαν σε μια περίοδο που καμία ομάδα στην πόλη δεν μπορούσε να φτάσει στην πηγή να πιει νερό. Επίσης, η έμφαση στην άμυνα δεν ήταν κάτι ξένο για την πόλη του Σικάγο, ούτε θυμάμαι τον κόσμο να εξαγριώνεται για αυτό. Η ομάδα των Bears που κατέκτησε τον τίτλο νωρίτερα στην δεκαετία του 80, χτίστηκε πάνω στην πιο σκληρή άμυνα πιθανώς στην ιστορία του NFL.
Σίγουρα, υπάρχει κόντρα με το Detroit, όμως το Chicago έχει πολλά ανοιχτά μέτωπα – Green Bay, St. Louis, NY και πολλές άλλες – δεν νομίζω πως υπήρχε το τοπικιστικό στοιχείο τόσο έντονα. Η κόντρα είχε ακόμα μεγαλύτερο ενδιαφέρον στο σπίτι μας με τον πατέρα μου να γουστάρει πολύ τον Isiah Thomas και τον Joe Dumars και να μην τρελαίνεται τόσο για τον MJ.
Νομίζω πως αυτό που πείραξε τον κόσμο της πόλης ήταν πως όταν επιτέλους ξεπεράσαμε τους Pistons, αυτοί έφυγαν από το γήπεδο, κι αν υπάρχει ένα και μόνο γεγονός που μέσα από τα χρόνια μεγάλωσε, κι έγινε ίσως πιο μεγάλο και από την πρόκριση καθαυτή, ήταν αυτή η αποχώρηση. Όμως, μέσα στην στιγμή και με τον τελικό ενόψει, εκείνη την εποχή, προσωπικά, το ξέχασα αμέσως και το ανέφερα μόνο όταν κόντραρα τον πατέρα μου στο μονό στην αυλή μας (όταν με άφηνε να κερδίζω).
Μου θύμισε επίσης την τεράστια αγάπη που ένιωθε πολύς κόσμος για τον Scottie. Ειδικά την χρονιά που ο MJ σταμάτησε για τους δικούς του λόγους, ο Pippen ήταν ο ήρωας της ομάδας, η μεγάλη ελπίδα και ο συνδετικός κρίκος με το 3peat. Στην τελετή απόσυρσης της φανέλας του (τον Δεκέμβριο του 2005, που ανέφερα πιο πριν) νομίζω ο Scottie πήρε λίγο από την αγάπη και την αναγνώριση που του όφειλε η πόλη. Ακόμα και σήμερα μοιάζει δύσκολο για πολύ κόσμο να καταλάβει την επιρροή και την συνεισφορά του στην ομάδα. Νομίζω πως χωρίς αυτόν, δεν θα βλέπαμε τα έξι πρωταθλήματα, ποτέ.
Υπάρχουν και πολλές άλλες αναμνήσεις που μου ξύπνησε το Last Dance, όπως η τρέλα του Dennis Rodman και οι εμφανίσεις του, η απογοήτευση μετά την φυγή του Horace Grant, η πίκρα μετά την νίκη του Phoenix μέσα στο Chicago το 1993 κ.ο.κ. Το 1993 επίσης επιστρέψαμε στην Ελλάδα και θυμάμαι πως άφησα πίσω μια μαύρη-κόκκινη μπάλα Wilson με το σήμα των Bulls. Μου την είχαν πάρει για δώρο την χρονιά του πρώτου πρωταθλήματος. Πίστευα πως αν την έπαιρνα μαζί μου στην Αθήνα, θα στερούσα το γούρι από την ομάδα. Go figure…
Τι ξέχασε να μου πει
Ξέχασε να μου θυμίσει την σημασία του Tony Kukoc για την ομάδα, όχι μόνο στο μεσοδιάστημα αλλά και στα τρία πρωταθλήματα που ακολούθησαν. Ο Tony είναι τεράστιο κομμάτι της ιστορίας της ομάδας, ένας πολύ σπουδαίος παίκτης και αδικείται από την απεικόνιση του στο ντοκιμαντέρ. Δεν μπορεί να συμπυκνωθεί η συμβολή του σε τέσσερα-πέντε στιγμιότυπα και στο σημείο προσοχής των διόσκουρων MJ / Scottie το 1992 για το σπάσιμο στον Jerry Krause. Σε αυτό το κομμάτι απογοητεύτηκα από την παραγωγή.
Ξέχασε να μου θυμήσει την αίγλη των αντιπάλων. Δεκτό, το θέμα είναι η ομάδα του Chicago το 1998, αλλά αντί να ξαναδούμε την πορεία του MJ από την North Carolina στο Chicago καλό θα ήταν να μας θύμιζαν την ομάδα του Phoenix του ’93, τους Sonics του ’96 και να βλέπαμε μερικά στιγμιότυπα παραπάνω από αυτές τις εξαιρετικές ομάδες. Για εμάς, τότε, ειδικά τα πρώτα τρία πρωταθλήματα, ήταν μάχες απέναντι σε αντιπάλους που δεν είχαμε την βεβαιότητα ή την σιγουριά της νίκης.
Ακόμα και οι σειρές με την Utah, δεν υπήρχε καμιά βεβαιότητα πως θα κατέληγαν σε τίτλο. Δεν ήταν εύκολο, δεν ήταν δεδομένο και με το να παρουσιάζει την ομάδα και τον MJ με αυτό τον μανδύα, αφαιρεί από μένα τουλάχιστον την πραγματική αγωνία που ένιωθα σε εκείνα τα παιχνίδια των τελικών.
Οι φίλοι των Knicks, των Pistons ή ακόμα και της Utah θα έχουν πολλά να προσθέσουν στο τι ξέχασε να τους θυμίσει το Last Dance. Δεν αναφέρω τα παραπάνω ως ειδικός στα ντοκιμαντέρ, αφού δεν έχω καμία εμπειρία στο θέμα, ούτε ξέρω ποιο θα ήταν το αποτέλεσμα αν είχαν μεγαλύτερη προβολή τα παραπάνω. Από την δική μου σκοπιά, οι παραλείψεις αυτές εμφανίζονται μόνο με την αντιπαραβολή με την δική μου εικόνα. Οι παραγωγοί και συντελεστές της σειράς έκαναν τις επιλογές τους, και αυτό είναι όλο…
Τι μου άφησε
Το πρώτο που μου άφησε είναι πως προσωπικά υπήρξα πολύ τυχερός που έζησα από κοντά μερικές από αυτές τις στιγμές. Είπα και πιο πριν πως τότε ίσως το έβλεπα και λίγο αδιάφορα και αχάριστα, αλλά κοιτάζω προς τα πίσω και καταλαβαίνω πόσο ωραίες αθλητικές αναμνήσεις απέκτησα, φυσικά με τις θυσίες και τις παραχωρήσεις που μπορούσαν να κάνουν οι άνθρωποι που με μεγάλωσαν.
Το δεύτερο που μου άφησε είναι πως ενώ δεν έμαθα κάτι που δεν ήταν ήδη γνωστό, η συμπυκνωμένη αφήγηση και καλή δουλειά που έγινε, έβαλε τα πράγματα σε μια στρωτή ροή, έδωσε υπόβαθρο και έδειξε μια πιο ολοκληρωμένη εικόνα του συνολικού επιτεύγματος. Στο τέλος της ημέρας μας έδειξε το βάθος του οργανισμού των Bulls, το πως χτιζόταν μια ομάδα πρωταθλητισμού αλλά και στο πως η δημοφιλία του αθλήματος μπορεί να επηρεάσει ακόμα και τους πιο μεγάλους παίκτες. Επίσης ανέδειξε το ανθρώπινο του χαρακτήρα των πρωταγωνιστών και την διαφορά ή την ομοιότητα ανάμεσα στο δημόσιο και το ιδιωτικό τους πρόσωπο.
Τέλος, μου άφησε την βεβαιότητα πως αν και στο δικό μου μυαλό ο MJ είναι ο καλύτερος όλων των εποχών. Αυτό είναι μόνο μια άποψη, ποτισμένη με αναμνήσεις και προσωπικές συμπάθειες. Είναι πολύ στενάχωρο να βλέπω κόσμο να αρπάζεται σοβαρά για κάτι τόσο υποκειμενικό. Πχ. ο πατέρας μου ορκιζόταν πως ο Pele και ο Maradona δεν έπιαναν μία μπροστά στον Cruyff. Είμαι σίγουρος πως ο ανιψιός μου που είναι 12 τώρα, στα 40 του θα βλέπει τον Lebron ως τον καλύτερο παίκτη όλων των εποχών, το ίδιο και για τον Messi. Κάποιος βλέπει τον Senna, τον συγκρίνει με τον Schumacher ή τον Hamilton και τον Lauda και ή κάποιος βγάζει καλύτερο τον Prost.
Αν μπορούμε να πάρουμε κάτι από τον MJ είναι η στοχοπροσήλωση του, η εργατικότητα και αφοσίωση του στο παιχνίδι, η αποφασιστικότητα του και πως αυτά έγιναν το θεμέλιο αλλά και οι πυλώνες των 6 πρωταθλημάτων.
Οι συγκρίσεις, αντιπαραβολές και οι κόντρες δεν αφαιρούν από τον οποιοδήποτε παίκτη το παραμικρό και δεν προσθέτουν τίποτα στην ουσία του πράγματος.
Ο MJ και οι Bulls έφεραν το μπάσκετ στην πόλη του Chicago, σε μια εποχή που αυτό δεν είχε ειδικό βάρος. Η πολιτεία του Ιλλινόις, εν γένει, έχει μια πολύ παροδική σχέση με το άθλημα αφού μόνο κατά καιρούς οι κολεγιακές της ομάδες δείχνουν μια κάποια επιτυχία σε εθνικό επίπεδο και μετά επιστρέφουν στην αφάνεια. Δεν έχει το μπασκετικό υπόβαθρο της Indiana, της North Carolina, της California ή ακόμα και του Connecticut. Το επίτευγμα των Bulls της δεκαετίας του 1990 παραμένει αξεπέραστο ακριβώς γιατί η πόλη δεν αγάπησε ποτέ το μπάσκετ με τον τρόπο που αγάπησε το american football ή το baseball.
Σίγουρα αγάπησε την επιτυχία και μέσω των Bulls, η πόλη απέκτησε φίλους ανά τον κόσμο. Η ίδια η πόλη περιμένει 22 χρόνια για το rebuild. Στα χρόνια που πέρασαν από το 1998, ακόμα και το hockey κατέκτησε τίτλους, ενώ αξεπέραστο θα παραμείνει το σπάσιμο της κατάρας των Cubs το 2016 (και οι White Sox νωρίτερα το 2005 έσπασαν την δική τους κατάρα). Ίσως αυτό να είναι το τίμημα που πρέπει να πληρώσουμε αφού ζήσαμε εκείνες τις επιτυχίες. Ας είναι…
