Ιχνηλασία στη φυσική επιλογή |

Στην επιστήμη της βιολογίας, με τον όρο εξέλιξη εννοείται η αλλαγή στις ιδιότητες ενός πληθυσμού οργανισμών στο πέρασμα του χρόνου με βάση πάντα τις ανάγκες που δημιουργούνται. Το μόνο σίγουρο είναι ότι ο Δαρβίνος δεν είχε ακριβώς στο μυαλό του την αναφορά μας σε αυτόν μέσω κάποιου μπασκετικού άρθρου όταν ανέλυε τη θεωρία του, γι’ αυτό κι εμείς θα φύγουμε από τους πληθυσμούς των Γκαλαπάγκος θα μεταφερθούμε στην Ευρώπη και σε μια μειονότητα ανθρώπων που κοιτάζουν τον κόσμο από ψηλά κι ενίοτε καθορίζουν την τύχη των αγώνων του αγαπημένου μας αθλήματος.

Κι αν κατά κύριο λόγο ο ηγέτης μιας ομάδας βρίσκεται συνήθως ανάμεσα στα γκαρντ, οι ποιοτικοί ψηλοί είναι αυτοί που ανεβάζουν το ταβάνι της.

Η εξέλιξη και οι διαφοροποιήσεις σε στυλ στη γραμμή των ψηλών την τελευταία 10ετία είναι κάτι παραπάνω από εμφανής. Ναυαρχίδα σε αυτή τη μίνι-αναδρομή η περίοδος υπεροχής του Βούισιτς στην Μακάμπι, ενός Point Center στην ουσία, ενός παίχτη λίγο πάνω από 2.10, τόσο οξυδερκή και με τόσο αναπτυγμένη ικανότητα πάσας που τον καθιστούσε δεύτερο (ή… και πρώτο ενίοτε) playmaker στο παρκέ παράλληλα με το εκτελεστικό του ταλέντο τόσο σε καταστάσεις post up (απ’ όπου προερχόταν και η κύρια πηγή της δημιουργίας του), όσο και από τα σχεδόν “άχαστα” hook του γύρω από τη ρακέτα.

Ταυτόχρονα με το peak του Νίκολα, κάνουν την εμφάνιση τους παίχτες όπως ο Τιάγκο Σπλίτερ και ο Γιάννης Μπουρούσης οι οποίοι ξεχωρίζουν για το επιθετικό τους ταλέντο (με διαφορετικές αρετές ο καθένας) σε συνέχεια όμως των ”μεγάλων” ψηλών της ρακέτας και του όγκου.

Κάπου παράλληλα με τους παραπάνω μπαίνει στις ζωές μας ίσως ο πρώτος Center “τσέπης” ο Μάικ Μπατίστ, ένας παίχτης που στα χρόνια του στο κολέγιο αγωνιζόταν ως 3, για να περάσει στο 4 την περίοδο που παίζει στο NBA και τελικά να κατέβει στο 5 με την έλευση του στην Ευρώπη. Αθλητικό κορμί με έφεση στο πικ εν ρολ (ελέω και Διαμαντίδη φυσικά), χωρίς ιδιαίτερη προσωπική φάση με αξιόπιστο σουτάκι από τα 5 μέτρα στην “μπροστά” μεριά του παρκέ. Όσο για την πίσω; Ικανοποιητικός στην άμυνα στο ένας μ ‘έναν αλλά ακόμα αποτελεσματικότερος σε 2-2 συνεργασίες. Θα μπορούσαμε να πούμε ότι ο Μάικ Μπατιστ αποτέλεσε τον προπομπό των αθλητικών ψηλών που λίγα χρόνια αργότερα εισήγαγε ο Ολυμπιακός για να ακολουθήσει για τουλάχιστον μια 5ετία (2012-2017) όλη η Ευρώπη.

Κι αν ο Μπατίστ αποτέλεσε μια αλλαγή στη γραμμή των Center τότε σίγουρα ο Κάιλ Χάινς ήταν καινοτομία ολκής. Πεντάρι κάτω από τα 2 μέτρα, με αθλητικότητα στο μέγιστο, με χειρισμό μπάλας σε επίπεδα περιφερειακού, Pick ‘n’ Roll υψηλής ποιότητας και ενίοτε παιχνίδι με πρόσωπο στο καλάθι (ανάλογα και τον αντίπαλο ψηλό), παράλληλα με την ικανότητα του να μαρκάρει σε όλες τις θέσεις, κάνοντάς τον ιδανικό για άμυνα με αλλαγές. Πρόκειται για τον παίκτη-οδηγό σε ότι ακολούθησε στις επιλογές τόσο του Ολυμπιακού όσο και αρκετών ακόμα ομάδων. Ντόρσει, Ντάνστον, Χάντερ, Γιάνγκ και Μπιρτς είναι οι επιλογές της ομάδας αυτά τα χρόνια πάντα στο ίδιο μοτίβο την ώρα που Τάιους, Σον Τζέιμς, Λαβάλ, Λάσμε, Σλότερ, Γκιστ και Ούντοχ μεταξύ άλλων εμφανίζονται στο ευρωπαϊκό προσκήνιο.

Να πούμε σ ‘αυτό το σημείο ότι σχεδόν την ίδια περίοδο με την άνθηση τέτοιου είδους παιχτών, γίνεται και η αλλαγή στις γραμμές της ρακέτας η οποία μεγαλώνει, κάτι το οποίο φάνηκε να ευνοεί τους αθλητικούς- Pick ‘n’ Roll παίχτες και να ”αποδιοργανώνει” τους post up ”δεινόσαυρους” λόγω και του κανόνα των 3 δευτερολέπτων.

Ενδιαφέρον παρουσιάζουν οι εξαιρέσεις των παιχτών που κατάφεραν να διατηρηθούν στο κορυφαίο επίπεδο παρά τις αλλαγές της εποχής, όπως ο Νέναντ Κρστιτς και ο ‘Αντε Τόμιτς.

Ο Κρίστιτς είναι μια περίπτωση ”μεταιχμιακού” ψηλού θα λέγαμε. Ήρθε στην Ευρώπη λίγο πριν τη δύση των παραδοσιακών πενταριών (2011), με προβλήματα τραυματισμών να τον ταλανίζουν και την ”υποχρέωση” να στήσει ο εκάστοτε προπονητής, είτε στην εθνική ομάδα είτε σε συλλογικό επίπεδο, μέρος της επιθετικής τακτικής επάνω του. Ωστόσο η ανάγκη του Σέρβου να παίρνει τη μπάλα χαμηλά (στο low post) παράλληλα και με τις αδυναμίες του σε πλάγια βήματα, άμυνα με αλλαγές και το καθαρό έλλειμμα αθλητικότητας ήταν έντονα για να καταλάβει και ο ίδιος ότι ίσως το ίδιο το άθλημα να τον ξεπέρασε και με τους τραυματισμούς να παραμένουν σταμάτησε την καριέρα του μόλις στα 33 (2016).

Ο Κροάτης σέντερ, αντίθετα κατάφερε να επιβιώσει και στη νέα τάση του μπάσκετ διότι διαθέτει σπάνια στοιχεία τόσο τεχνικά όσο κυρίως νοητικά. Με τον Πασκουάλ, ακόμη, στην τεχνική ηγεσία, η Μπαρτσελόνα έστηνε με τον Τόμιτς βασικό πυλώνα του στο high post, την επίθεση του. Η αρτιότητα στις πάσες, στα τελειώματα γύρω από τη ρακέτα αλλά και οι επιλογές που έδινε σε 2-2 καταστάσεις είναι μερικοί από τους λόγους που τον διατήρησαν στην ελίτ των ψηλών όλα αυτά τα χρόνια. Το ότι η Μπαρτσελόνα ωστόσο περνάει μια πολυετή κρίση δίνει τροφή για σκέψη πάνω στο θέμα.

Και από την έντονη αθλητικότητα, που έγινε πολλές φορές πανάκεια και έβαλε στην άκρη (κακώς) την ποιότητα, περάσαμε σε μια νέα (;) εποχή, η οποία στοιχειοθετείται περίπου από τη σεζόν 2016-2017 κι έπειτα. Οι 7footers έχουν επιστρέψει με τους Βέσελυ, Μιλουτίνοβ, Πουαριέ, αλλά και τους Γκουντάιτις και Ντέιβις που μπορεί να μην είναι ακριβώς 7footers ωστόσο κυριαρχούν έχοντας ο καθένας τους διαφορετικές αρετές και τρόπο παιχνιδιού αλλά και διαφορετικά επίπεδα αθλητικότητας.

Συνοψίζοντας, και σε μια προσπάθεια να κατηγοριοποιήσουμε ακόμα περισσότερο τους προαναφερθέντες, θα λέγαμε ότι στην πρώτη εποχή συναντάμε τους Face Up scorers παίχτες δηλαδή όπως ο Βούισιτς, ο Μπουρούσης, ο Σπλίτερ ακόμα και ο Άντερσεν οι οποίοι δουλεύουν άριστα το πικ εν ποπ, ικανότατοι στο spot up παιχνίδι (δηλαδή την εκτέλεση αμέσως μετά την υποδοχή της μπάλας από το σημείο που βρίσκονται), και φυσικά με καλό ένας μ ‘έναν παιχνίδι από μέση και κοντινή απόσταση. Μειονέκτημά τους, σε άλλους μικρότερο και σε άλλους μεγαλύτερο, η άμυνα.

Περνώντας στην εποχή της αθλητικότητας συναντάμε παίχτες που τρέχουν το γήπεδο σε συνθήκες αιφνιδιασμού, σε αντίθεση με τους προηγούμενους, καλούς στο Pick n Roll με μια δυσκολία ωστόσο με τη μπάλα στα χέρια και σε καταστάσεις μισού γηπέδου. Λόγω δύναμης και αθλητικότητας ωστόσο βρίσκονται σε υψηλό αμυντικό επίπεδο και έχουν καλή επαφή με το ριμπάουντ (αμυντικό και επιθετικό). Μιλάμε δηλαδή για μια μείξη Rim Runner και Rim Protector όπως ο Ντόρσει, ο Χάντερ, ο Σλότερ κλπ. με τους Χάινς, Ούντοχ και Ντάνστον αυτού του κόσμου να βρίσκονται ένα level πάνω παίζοντας και με τη μπάλα στα χέρια και έχοντας συμμετοχή επιθετικά όχι μόνο σε 2-2 καταστάσεις.

Και φτάνουμε στην τελευταία διετία όπου παρατηρούμε, παίχτες με συνδυασμό των παραπάνω χαρακτηριστικών, Βέσελυ και Μιλουτίνοβ είναι παραδείγματα τέτοιων αθλητών οι οποίοι έχουν τα στοιχεία ενός Point Center (αναπτυγμένη ικανότητα πάσας, αξιόπιστοι σουτέρ μέσης απόστασης, υψηλό μπασκετικό IQ ) παράλληλα όμως παίρνουν υψηλό βαθμό ως Rollers ή και Poppers χωρίς να υστερούν αμυντικά, παρά το βαρύ κορμί τους.

Από το ξεκίνημα της Euroleague και για περίπου 18 χρόνια ο μέσος όρος ύψους των Center που αγωνίστηκαν στον πρωτάθλημα έχει μειωθεί από τα 2,15cm (2001) στα 2,09 (2018) και φέτος είναι η πρώτη χρονιά που βλέπουμε σημαντική αλλαγή στην τάση με άνοδο του μέσου ύψους.

Οι επιλογές των ομάδων προσαρμόζονται στις σύγχρονές απαιτήσεις του παιχνιδιού. Υψηλότερος ρυθμός, αλλαγές στην άμυνα, ανάγκη για μεγαλύτερο επιθετικό πλουραλισμό και δημιουργία από όλους, αθλητικότητα και γρήγορη αντίδραση τόσο ψηλά όσο και στα πόδια. Βλέπουμε λοιπόν ότι η ποιότητα είναι αυτή που πλέον καθορίζει τις επιλογές των ψηλών και όχι κάποια συγκεκριμένη τάση. Για το λόγο αυτό κατάφεραν να επιβιώσουν στη νέα αυτή αλλαγή παίχτες όπως ο Χάινς και ο Ντάνστον οι οποίοι ξεχωρίζουν για την αθλητικότητά τους μεν χωρίς να υπολείπονται σε μπασκετικο IQ δε. Η νέα μόδα που μας ανέδειξε το μπασκετικο εργαστήριο φέτος είναι οι Tall Mobile center – δηλαδή ψηλοί πάνω από 2.10cm με ταχύτητα και αθλητικότητα, τύπου Βέσελι, Πουαριέ, Ταρζέφσκι. Αν η μόδα ήρθε για να παραμείνει η αποτελεί εξαίρεση – θα το διαπιστώσουμε τα επόμενα χρόνια.

Το μόνο σίγουρο είναι ότι το μπάσκετ αλλάζει σε όλα τα επίπεδα, χρονιά με τη χρονιά, παιχνίδι με το παιχνίδι ακόμα και κατοχή με κατοχή. Η ανάγκη εύρεσης λύσεων κατά τη διάρκεια μιας σεζόν που γίνεται όλο και μεγαλύτερη, όπως και η ανάγκη εύρεσης δημιουργίας από όλες τις θέσεις είναι πλέον επιτακτικές. Οι ψηλοί έχουν ολοένα και περισσότερες αρμοδιότητες και πρωταγωνιστούν σε όλο και περισσότερα παιχνίδια. Η εμπιστοσύνη στο πρόσωπο τους, από προπονητές και περιφερειακούς ταυτόχρονα είναι αυτή που θα τους κάνει να παραμείνουν στο προσκήνιο ως πρωταγωνιστές, γιατί όχι και ως απόλυτοι ηγέτες των ομάδων τους.

Ο Ολυμπιακός απέτυχε την τελευταία διετία στην Ευρώπη, παρόλο που είχε στη σύνθεση του ένα από τα 2-3 καλύτερα πεντάρια της λίγκας, και αν τα γκαρντ ευθύνονται σε μεγάλο βαθμό για την αποτυχία αυτή, η ανικανότητα υποστήριξης του Μιλουτίνοβ με τις λάθος επιλογές των Λεντέι και Μακλίν (για διαφορετικούς λόγους ο καθένας) έπαιξε κι αυτή το ρόλο της. Με τη διαφαινόμενη λοιπόν αποχώρηση του Σέρβου η ομάδα θα χρειαστεί 2 ίσως και 3 μεταγραφές στη θέση του σέντερ (σε περίπτωση που αποχωρήσει και ο Μπόγρης), κάτι που και με τη δεδομένη οικονομική ένδεια καθιστά τις επιλογές των παιχτών αυτών κάτι παραπάνω από κρίσιμες για το σταυροδρόμι της νέας εποχής.

”Δεν είναι τα πιο δυνατά είδη που επιβιώνουν ή τα πιο έξυπνα, αλλά αυτά που ανταποκρίνονται καλύτερα στις αλλαγές.” (Κάρολος Δαρβίνος)

Ακολουθεί μια αναδρομή στους dominant ψηλούς της Euroleague 2001-19 καταγράφοντας αυτούς που οδήγησαν τις ομάδες τους σε Final 4 και υπενθυμίζοντας τον αντίστοιχο ερυθρόλευκο ανά περίοδο.

2001